Slot
Leestips
onderhouden, of moeten ze het aanbod zo inrichten en
presenteren dat de website voor onderzoekscommunities die
elders op het internet samenwerken fungeert als een goede
toeleverancier? Veel archiefinstellingen hebben gekozen voor
het eerste, maar het lijkt erop dat het tweede model populairder
gaat worden. Historici en genealogen organiseren zich in
toenemende mate in hun eigen communities binnen hun eigen
digitale onderzoekomgevingen en gebruiken archiefinstellingen
en andere informatieverschaffers als toeleveranciers. Voor hen
zijn de communities die door archiefinstellingen op hun websites
in het leven zijn geroepen niet per se het ideale platform.
Om archief online toegankelijk te maken in een onderzoek
omgeving die naar de behoeften van de gebruiker is ingericht,
moeten er, zoals Andrea Johnson het formuleert, robuuste
conceptuele modellen worden ontwikkeld van gebruikers en hun
interactie met primaire (archief)bronnen in digitale vorm. Die
modellen moeten gebaseerd zijn op empirisch onderzoek naar
het zoekgedrag en de contextualiseringsmethoden van ervaren
en onervaren gebruikers. Met behulp van die modellen kunnen
systemen worden gebouwd en hulpmiddelen worden ontwikkeld
waarmee de verwachtingen van gebruikers kunnen worden
gemanaged. In de onderzoekomgeving lijken de aanbodkant en
de vraagkant zich duidelijker van elkaar te gaan onderscheiden.
Dat is misschien ook wel gewenst. De archiefinstelling is in eerste
instantie een aanbieder van onderzoekmateriaal, van hulpmid
delen waarmee dat materiaal kan worden geïdentificeerd,
geraadpleegd en geïnterpreteerd, van trainingsinstrumenten ter
bevordering van archival intelligence. Kortom: van een onder
zoekomgeving met een fysieke en een digitale component, waar
geen verhalen liggen te wachten om door gebruikers ontdekt te
worden, zoals BRAIN het op zijn site formuleert, maar waar
gebruikers de optimale vrijheid hebben om het materiaal te
interpreteren zoals zij dat willen en er verder in hergebruik wat
zelfstandig of groepsgewijs alles mee te doen wat niet door de
Tien Geboden en de wet wordt verboden.
Hergebruik is hier overigens wel een delicate term. Ellen Van
Veen stelde in haar masterscriptie al vast dat de gebruikersgroep
waar de instellingen zich op richtten archiefhergebruikers zijn en
dat archiefvormers op geen van de archiefwebsites als gebruikers
worden bediend. Wordt de digitale onderzoekomgeving, die nu
nog een onderzoekomgeving is voor gedigitaliseerd statisch
archief, in de toekomst ook in gereedheid gebracht voor digital
born archief en worden de e-depots er nog eens op
aangesloten? Aan het eind van het slotsymposium van het
Atelier Digitale Onderzoekomgeving en Dienstverlening spraken
de deelnemers unaniem de wens uit dat er weer een Atelier zou
komen en dat dat Atelier weer over de digitale onderzoek
omgeving zou gaan. Er waren nog teveel vragen blijven liggen.
Annamaria Carusi en Torsten Reimer, Virtual Research
Environment, Collaborative Landscape Study (2010)
Elizabeth Yakel Deborah A. Torres "AI: Archival Intelligence
and User Expertise", The American Archivist (vol.66, spring/
summer 2003) p. 51-78
Benjamin S. Bromley, "Finding what, you know?": A Content
Analysis of the Websites of Archival Repositories for Markers of
Archival Intelligence, Masterscriptie voor de faculteit Information
and Library Science aan de Universiteit van North Carolina
(Chapel Hill, North Carolina 2010) https://cdr.lib.unc.edu/
indexablecontent/uuid:8c2a2bf7-b9e2-4446-8f92-
62aa253ce23b
