n
038 Debelangrjksteprofess-e-orgva"'"format—
van de samenleving verstaat. De samenleving is immers een
abstractie die bestaat uit de optelsom van individuen die op een
functionele manier met elkaar interacteren. De samenleving
documenteren betekent vanuit die invalshoek een gerichtheid
op het vastleggen van de interactie die tussen individuen en
tussen groepen bestaat. Je zou op het eerste oog kunnen
denken dat de netwerkgerichte communicatie via bijvoorbeeld
de social media helemaal in dat stramien past en dat de
samenleving zich zelf dus inderdaad wel documenteert. Toch
plaats ik daar vraagtekens bij.
Het netwerk laat - zolang de technische infrastructuur
intact blijft - misschien wel zien met wie informatie is gedeeld en
met wie op welke wijze is gecommuniceerd, maar het zijn
individuen die informatie plaatsen en delen. Het documenteren
van de relaties blijft afhankelijk van de individuele keuzes die
mensen maken. Ze kunnen informatie immers ook verwijderen
en aanpassen en er zijn weinig regels en waarborgen die het
voortbestaan van informatie garanderen, al moet tegelijkertijd
worden gezegd dat het verwijderen van informatie die via
internet met de wereld is gedeeld evenmin een sinecure is.
Viktor Mayer-Schönberger heeft dit laatste op indringende
wijze laten zien in zijn boek Delete. De moderne
informatiesamenleving heeft door dit alles alle kenmerken
van een wild frontier, een frontier die sinds de digitale revolutie
zelfs terrein heeft gewonnen op de tot voor kort zo strak
gemodelleerde Weberiaanse kantooromgeving. Immers, ook
binnen die kantooromgeving is de individuele ambtenaar of
medewerker steeds meer zijn eigen archiefvormer en
archiefbeheerder geworden. Daarmee is echter niet
gegarandeerd dat de meest basale functies die door
informatieprofessionals werden bestierd ook zijn geborgd.
als archivarissen en records managers was er immers op
gericht te verzekeren dat gemaakte documenten beschikbaar
blijven voor zolang dat nodig is. Met andere woorden: er is een
groot verschil tussen documenteren in de vorm van vastleggen
van gegevens en documenteren in de vorm van beschikbaar
houden van gegevens.
Een voorbeeld van recente datum kan dit verduidelijken.
Nadat op 17 juli 2014 de vlucht MH17 van Amsterdam naar
Kuala Lumpur boven de Oekraïne tot een vroegtijdig einde
kwam waarbij 298 mensen om het leven kwamen, postte de
Oekraïense pro-Russische separatist Igor Girkin, die beter
bekend staat onder de naam Strelkov, het bericht op VKontakte
(de Russische variant van Facebook) dat ze zojuist een Antonov
26 hadden neergehaald met daarbij een link naar een video
waarop beelden te zien waren van een neergehaald vliegtuig.
Enige uren later, toen duidelijk werd dat het neergeschoten
toestel geen Antonov was maar de Boeing777 van Malaysia
Airlines verwijderde Strelkov zijn bericht op VKontakte. Twee
weken eerder had Anatol Shmelev, collectiespecialist voor
Rusland aan de Hoover Institution Library and Archives van de
Stanford University voor het Internet Archive een lijst van
Oekraïense en Russische websites en blogs gemaakt die de
moeite waard waren om in het Internet Archive op te nemen.
Daar zat ook de pagina bij die Strelkov op de social media site
VKontakte bijhield. Shmelev schreef aan het Internet Archive dat
Strelkov één van de hoofdrolspelers in het Oekraiense conflict
was en dat om die reden zijn pagina "deserves to be recorded
twice a day" (Lepore, 2015). Dankzij die actie is een screenshot
van Strelkov's oorspronkelijke bericht in het Internet Archive
terechtgekomen en vormt het daarmee het enige bewijs van
Strelkov's bericht.
Blogpost van Strelkov op het Internet Archive