n
084
Wijziging van het auteursrecht
'Mijn eerste prioriteit is een beleid dat groei
en banen creëert centraal te stellen op de
politieke agenda van de volgende Commissie
[de Commissie - Juncker]. Sleutelrol daarin is
het creëren van een digitale interne markt voor
consumenten en bedrijven door gebruik te
maken van de vele mogelijkheden die de
digitale technologie, die geen grenzen kent
ons biedt. Om dit te bewerkstelligen zullen we
de moed moeten hebben om nationaal
isolement op het gebied van telecomregel-
geving, wetgeving rond auteursrechten en
databescherming af te breken.'
Actieve openbaarheid als uitzondering
op het auteursrecht
in haar hoedanigheid als opdrachtgever (bijvoorbeeld bij
bouwprojecten) het auteursrecht verkrijgt over de opgeleverde
werken. Het hangt ervan af wie exact de opdrachtgever van de
architect is. Als een gemeente aan burgers onbebouwde
percelen verkoopt en die burgers vervolgens het recht verkrijgen
om zelf een architect in te schakelen voor het ontwerpen van
woonhuizen, dan zijn die burgers de opdrachtgevers. Een
architect zal waarschijnlijk niet zijn auteursrecht op de
bouwtekeningen van het nieuwe huis overdragen aan zijn
opdrachtgever, de burger die de bouwvergunning aanvraagt.
Als al die burgers ook nog eens allemaal verschillende
architecten inschakelen, ontstaat er voor gemeenten en hun
archiefbewaarplaatsen een grote auteursrechtelijke complicatie
als zij na een aantal jaren de bouwdossiers actief openbaar willen
maken op het internet. Juridisch vrij helder (alle rechthebbende
architecten moeten dan individueel benaderd worden voor
toestemming), maar praktisch een enorme kluif!
Inmiddels is bij de politiek doorgedrongen dat een wijziging
van het auteursrecht onvermijdelijk is in het digitale tijdperk.
Jean-Claude Juncker, de voorzitter van de in november 2014
aangetreden EU-commissie, heeft een herziening van het
Europese auteursrecht (waar het Nederlandse auteursrecht
onder de werkingssfeer van valt) tot campagnepunt gemaakt.
Hij formuleert het als volgt:
Hoe dit precies zal gaan uitpakken is op moment van schrijven
van dit artikel nog onduidelijk. Naar verwachting zal de
'Commissie Juncker' in mei 2015 haar ambitie voor de 'Digital
Single Market' van de Europese Unie kenbaar maken. Hierbij
wordt actief gevraagd om input van de EU-burger via Digital4EU.
De toekomst van het auteursrechtelijk landschap lijkt voor
erfgoedinstellingen veelbelovend, hoewel de archivaris
waarschijnlijk niet hoeft te wachten op een tijdperk waarin hij
geen omkijken meer heeft naar andermans auteursrecht. Het
vak archivaris heeft en zal waarschijnlijk een belangrijke
auteursrechtelijke component blijven bevatten.
Hiervoor bespraken we het al even: er is momenteel al een aantal
uitzonderingen op het auteursrecht. Hoewel het misschien beter
is om Europese ontwikkelingen af te wachten, willen wij vanuit
het atelier Actieve Openbaarheid een aanbeveling doen voor
wijziging van de Nederlandse Auteurswet. Er zou een clausule
kunnen worden toegevoegd aan de limitatieve opsomming van
uitzonderingen die de Auteurswet op dit moment al kent. Zo'n
clausule zou dan bepalen dat er geen sprake is van inbreuk op
het auteursrecht door archiefinstellingen (let wel: we bedoelen
hier archiefbewaarplaatsen in de zin van de Archiefwet 1995),
indien zij auteursrechtelijk beschermde werken (zoals