n 079 Relatie tussen openbaarheid en archivering De Woo schiet echter te kort op het punt van duurzame toegankelijkheid van informatie. Tevens wordt er niet gerept over waardering, selectie, vernietiging, vervanging en vervreemding van archiefbescheiden en ook niet over benoembaarheidseisen voor archivarissen. Toch is de tijd misschien rijp voor heroverweging van de Archiefwet en kan hetgeen uit de Archiefwet behouden moet blijven, of zelfs uitgebreid(!), worden opgenomen in 'aanbouwwetgeving in tranches' aan de Woo. Uit de Woo blijkt duidelijk de wederzijdse afhankelijkheidsrelatie tussen openbaarheid en archivering. Een goed archief is nodig voor het waarborgen van de openbaarheid. En omgekeerd stelt de verplichting tot openbaarheid de nodige eisen aan het archief. Met andere woorden: archivering ondersteunt openbaar heid en openbaarheid ondersteunt archivering. We hoeven maar de recente affaire met de betalingsbewijzen van de 'Teeven-deal', die twee bewindslieden de kop kostte, in herinnering te roepen om te zien hoe dit in de praktijk uitpakt. We mogen gevoeglijk aannemen dat duurzame toegankelijkheid van de financiële administratie nu de aandacht heeft op de ministeries... De belangrijkste verandering door de Woo zal zijn dat de van oudsher intern gerichte informatiehuishouding van overheden voortaan ook 'naar buiten' moet worden gericht, voor directe of indirecte toegang voor externe gebruikers. Dat vereist design van de inwinning, beheer en beschikbaarstelling van informatie. En dat vereist vooral vanaf het begin een zodanige ontsluiting van de informatie dat die door iedereen kan worden gevonden en begrepen. Al dit fraais gaat uit van een positieve relatie tussen openbaar heid en archivering. Maar we moeten onderkennen dat er ook een negatieve relatie is. Premier Rutte sprak onlangs in een radio-interview, naar aanleiding van het vertrek van een kamerlid die struikelde over declaraties, over 'doorgeschoten openbaar heid'. Hij was zelf al een poos geleden gestopt met het indienen van declaraties, want 'het gaat niemand wat aan met wie ik een etentje heb'. Hillary Clinton onttrok informatie aan de openbaarheid door haar privé e-mailadres zowel voor zakelijk als persoonlijk verkeer te gebruiken. Zo kan openbaarheid juist in het tegendeel verkeren, als het handelen van bestuurders en ambtenaren niet meer wordt vastgelegd of de neerslag van het handelen niet meer in het archief komt. Of nog sterker, dat men niet meer durft te handelen, uit angst voor verstoring van het ontwikkelen van plannen, het vormen van beleid of het overleggen met maatschappelijke partners. Dit risico wordt zowel door wetenschappers als door de 'leveranciers' en 'klanten' van overheidsinformatie onderkent. Charles Jeurgens citeerde in 2012 uit de Britse televisieserie 'Yes Minister' ambtenaren die een nieuwbakken minister uit de droom hielpen: "You can have openess. Or you can have government. You can't have both". Aan ons de opdracht om toch beiden zo goed als mogelijk te realiseren. Met reële verwachtingen, want (alleen) een nieuwe wet is geen panacee voor alle openbaarheids- en informatiekwalen.

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Schetsboek | 2015 | | pagina 78