Reacties
Rondetafelgesprek met deskundigen
Enkele maanden voor de eerste plenaire behandeling van het
wetsvoorstel, heeft de Tweede Kamer een hoorzitting met
deskundigen gehouden. De daarbij aanwezige journalisten zien
over het algemeen in de wet verbeteringen ten opzicht van de
huidige Wob, bijvoorbeeld als het gaat om een kortere
beantwoordingstermijn, digitale informatieverstrekking en de
komst van de Informatiecommissaris. Toch zijn zij ook kritisch ten
aanzien van de, in hun ogen nog steeds te beperkte reikwijdte
van de wet, het voortbestaan van de uitzonderingsgronden zoals
de 'persoonlijke beleidsopvattingen' en de (on)mogelijkheden
van de pers om de 'social watchdog'-functie te vervullen. Hun
ervaring is dat de overheid zijn informatie niet op orde heeft en
dat dit leidt tot trage beantwoording van vragen. Ze noemen
buitenlandse voorbeelden van effectief en efficiënt werkende
systemen, zelfs in verschillende Afrikaanse landen. Templates
voor het scheiden van feiten en persoonlijke beleidsopvattingen,
informatieregisters en het intern goed regelen van informatie
classificatie kunnen helpen bij openbaarheid by design.
De Raad voor het openbaar bestuur is tevreden met de
nieuwe wet, deze ligt in de lijn van het Rob-advies Gij zult
openbaar maken. De VNG en de Nationale Politie zijn zeer
kritisch. Voor hen volstaat een aanpassing van de huidige Wob,
met name ten aanzien van het misbruik. De nieuwe wet zal, zo
stellen zij een grote administratieve last en bureaucratie teweeg
brengen, terwijl zowel gemeenten als de Politie al veel stappen
hebben gezet in de bevordering van openbaarheid. De VNG
nam in dit debat ook een standpunt in over de openbaarheid van
haar eigen archieven, door naar voren te brengen dat de koepels
van overheden niet onder de wet hoeven te worden gebracht:
via de leden is alle informatie opvraagbaar. De Nederlandse
Vereniging van Ziekenhuizen vindt dat ziekenhuizen als
particuliere organisaties niet onder een publieke wet moeten
vallen. De ziekenhuizen hebben al veel resultaten bereikt met
betrekking tot transparantie, zowel naar de toezichthouders als
naar het publiek. Verdergaande verplichtingen zou de cultuur ten
aanzien van het melden van incidenten kunnen schaden.
De aanwezige wetenschappers waren gematigd positief.
Zij zien een belangrijke rol voor de Informatiecommissaris, met
name ten aanzien van het bevorderen van een cultuur van
transparantie. Volgens hen wordt de omvang van het probleem
door de tegenstanders overdreven, zo krijgen academische
ziekenhuizen (die onder de Wob vallen) maar vijf informatie
verzoeken per jaar. Zij zien de spanning tussen beslotenheid en
openheid als iets van alle tijden. Het verschil is misschien wel dat
de overheid tegenwoordig meer van burgers weet dan de
burgers van de overheid. Net als de journalisten dringen zij
erop aan dat de volksvertegenwoordiging (Tweede Kamer,
gemeenteraad) het dagelijks bestuur 'op de huid zit' en zich ook
zelf niet met een kluitje in het riet laat sturen. Het bedrijfsleven
waarschuwt voor de gevolgen van onder meer - actieve -
openbaarheid (zoals het informatieregister) voor de kwetsbare
relatie tussen bedrijven en overheid. Bedrijven geven veel
informatie, die om concurrentie- en veiligheidsreden niet in
verkeerde handen mag komen. Dit geldt met name voor de
energie- en drinkwaterbedrijven (vitale infrastructuur) en de
chemische industrie. Zou de wet ongewijzigd worden ingevoerd,
dan verwachten zij dat de veiligheidscultuur onder druk komt
te staan, en zal dit leiden tot minder meldingen van bedrijven
aan de overheid.
Behandeling in de Tweede Kamer
Op 9 december 2014 vond de eerste termijn van het plenaire
debat plaats. Kamerbreed werd het belang van openbaarheid
