Aan de respondenten zijn enkele voorbeeldteksten voorgelegd
met de vraag of ze deze teksten begrepen. Een van de teksten
was een beschikking. Veel respondenten hadden problemen met
het begrijpen van de beschikkingen door het taalgebruik.
Overheidsdocumenten zijn vaak geschreven vanuit de verzender
en te weinig gericht op de ontvanger. Burgers hebben behoefte
aan aangepaste teksten die begrijpelijk zijn, of teksten die uitleg
geven over de originele teksten (zie afbeelding 5).
Actieve openbaarheid
Hoe bekend is de burger eigenlijk met het begrip actieve open
baarheid? Ongeveer de helft van de respondenten geeft aan
bekend te zijn met dit begrip, de andere helft kent het niet. Na
het uitleggen van het begrip is de vraag gesteld of de respon
dent behoefte heeft aan meer actieve openbaarheid. De meeste
respondenten geven aan hier graag gebruik van te willen maken.
In de literatuur en gesprekken komt vaak naar voren dat
door actieve openbaarheid het vertrouwen in de overheid toe
zal nemen. Maar is dit ook werkelijk zo? Wat opvalt is dat de
meeste respondenten aangeven dat het vertrouwen in de
overheid hetzelfde zal blijven. De respondenten die aangeven
dat het vertrouwen in de overheid toe zal nemen zijn actief
op politiek gebied. Actieve openbaarheid heeft dus weinig
effect op de manier waarop mensen over de overheid denken
(zie afbeelding 6).
De gemeentelijke ombudsman geeft aan dat transparantie de
voornaamste doelstelling van openbaarheid moet zijn. Het is een
mogelijkheid voor de burger om de overheid te controleren en
de mogelijkheid moet geven om op te komen voor je eigen
belang. Ook de respondenten geven aan dat actieve
openbaarheid leidt tot meer transparantie, maar dus niet tot
meer vertrouwen.
De ombudsmannen is daarnaast nog de vraag voorgelegd of
actieve openbaarheid wel te realiseren valt. Volgens hen kan het
wel, maar zijn er veel praktische problemen bij de uitvoering van
actieve openbaarheid. Er moet onderscheid gemaakt wor- den
tussen informatie die actief ter beschikking wordt gesteld,
informatie die gemakkelijk vindbaar is en ten derde informatie
die opvraagbaar is. Hiermee voorkom je een informatie-tsunami
vanuit de overheden. De digitale mogelijkheden maken het
mogelijk om veel informatie opvraagbaar te maken.
Burger wil openbaarheid
Is er bij burgers behoefte aan actieve openbaarheid? Driewerf
JA! De burger heeft behoefte aan openbaarheid, want dit zorgt
voor transparantie en openheid voor iedereen. Maar er zijn wel
enkele wensen met betrekking tot deze actieve openbaarheid
van overheidsinformatie:
Actieve openbaarheid graag, maar met behoud van privacy.
De burger maakt graag zelf de keuze welke documenten ze
willen hebben. Ze willen geattendeerd worden op relevante
publicaties.
De voorkeur van de burger gaat uit naar een toegang bij
de documenten, zoals de inventaris die in Zweden wordt
gehanteerd, of een kaart zoals die bijvoorbeeld door DCMR
Milieudienst Rijnmond wordt gehanteerd.
Burgers willen informatie op het niveau van de gemeente,
wijk en straat.
Overheidsteksten moeten begrijpelijk worden gemaakt voor
de burger. Dit kan door een bijlage toe te voegen aan de
originele tekst met uitleg, of een aangepaste tekst.
Opvallende conclusie is dat door actieve openbaarheid het
vertrouwen in de overheid hetzelfde zal blijven. Het vertrouwen
in de overheid zal niet significant toe- of afnemen. Ook zal het
lastig worden om alles openbaar te maken, omdat er een risico is