Het begrip by design verbreed Componenten van het informatiesysteem Het atelier heeft een alternatief concept onderzocht: het verbreden van het object van design van ICT-voorzieningen tot het design van het informatiesysteem in al zijn facetten. Het informatiesysteem als het geheel van: 1. menselijk gedrag, 2. (ICT)middelen, 3. (meta)gegevens, 4. processen, bedoeld voor het creëren, bewerken, beschikbaar stellen en vernietigen van informatie. Uit verschillende incidenten is duidelijk geworden dat een optimaal beveiligde ICT-infrastructuur alleen, niet afdoende is om privacy en andere belangen te beschermen. Zo gebruikten onlangs rechercheurs van de Nationale Politie een eigen webomgeving om opsporingsinformatie te delen, omdat de reguliere, goed beveiligde ICT-omgeving 'te omslachtig in het gebruik' was. Wanneer een ICT-omgeving perfect beveiligd is, kan dit ten koste gaan van de gebruikersvriendelijkheid. Het effect is dat mensen in de verleiding komen om ontsnappingswegen te kiezen, in de vorm van niet beschermde privé oplossingen zoals dropbox, gmail etc. Bovendien is, zoals jurist Van der Sloot stelde, privacy bescherming ook een kwestie van menselijke afwegingen en daardoor niet alleen met ICT-middelen te reguleren. Houding en gedrag van mensen vinden wij daarom een van de belangrijkste aspecten die onderwerp moeten zijn van het design. Hierover heeft Mariken Lamers in haar artikel "De zachte aanpak" in dit schetsboek meer geschreven (zie pagina 110). Daarnaast biedt de archivistiek een belangrijk hulpmiddel, namelijk metagegevens. Deze kenmerken, gekoppeld aan informatie objecten, sturen en documenteren informatieprocessen. Zij bieden daarnaast informatie over de ontstaanscontext en fungeren als zoekkenmerken. Metadata zijn bij uitstek bedoeld om informatieprocessen te reguleren, door informatieobjecten af te schermen, dan wel open te stellen, vindbaar te maken of te vernietigen. Zij zijn daardoor een belangrijk onderdeel van het te 'designen' informatiesysteem. Dit geldt ook informatieprocessen. Wij onderscheiden de volgende, ontleend aan de norm NEN-ISO 15489: 1. creatie 2. registratie/beschrijving 3. ordening 4. bewaring/opslag 5. beschikbaarstelling 6. waardering, selectie en vernietiging 7. overdracht Deze informatieprocessen zijn te sturen door middel van procedures, instructies voor menselijk handelen of workflows in ICT-systemen. Zij worden getriggerd door en hebben hun neerslag in metadata, waardoor deze processen te reconstrueren zijn. Alle vier genoemde componenten van het informatie systeem werken op deze manier samen. Processen genereren metadata, en worden daar ook weer door bestuurd. De componenten vullen elkaar ook aan. Daar waar één component (bijvoorbeeld ICT) niet kan werken, treedt de component menselijk handelen daarvoor in de plaats. Besturing van het informatiesysteem, information governance De besturing van het informatiesysteem vindt op strategisch, tactisch en operationeel niveau plaats. Er zijn verschillende management- en kwaliteitsmodellen op het gebied van

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Schetsboek | 2015 | | pagina 101