Gebruik vastgoed bij gemeenten
Van de vier basisregistraties, d.w.z. geautomatiseerde
informatiesystemen, die bij gemeenten onderschei
den worden - personen, middelen, maatschappelijke
objecten en vastgoed - is vastgoed de meest gecom
pliceerde.
Gemeenten gebruiken de basisregistraties om een
aantal applicaties te kunnen uitvoeren. Zo is van de
basisregistratie personen de bevolkingsadministratie
(het gba) één der applicaties. Bij vastgoed wordt als
basisregistratie onder andere de grootschalige basis-
kaart van Nederland (gbkn) beschouwd. Deze be
staat in vele variaties, zodat van een gbkn niet of
nauwelijks sprake is en elke 'zichzelf respecterende'
gemeente een eigen variant erop heeft bedacht. Ook
de bij het kadaster in beheer zijnde gbkn varieert
nog naar regio. In dit artikel concentreer ik mij op de
grafische component van vastgoed, waarbij ik zal
trachten de samenhang tussen het grafische en het
administratieve hierbij te betrekken.
Over wat onder vastgoed verstaan wordt, verwijs ik
naar het in dit artikel opgenomen schema. Kenmer
kend is steeds dat de geometrische informatie van
een vastgoedobject van belang is voor het goed kun
nen interpreteren van het object. Deze geometrische
informatie betreft de ligging als zodanig, de ligging
ten opzichte van andere objecten (gebouw naast weg
en plantsoen, buis onder verharde weg op terrein van
eigenaar Jansen) en de vorm van het object (omtrek
van gebouw, omtrek van plantsoen).
Complexiteit van vastgoed
Het afgebeelde schema 'relaties vastgoed', overgeno
men uit Structuurschets voor de vastgoedinformatie,
geeft duidelijk de complexiteit van ditMLG aan. Het
mlg vastgoed bestaat uit vele gegevens uit diverse
bronnen. Die complexiteit van vastgoed schuilt in de
volgende factoren:
1 Belangrijk onderdeel is de grafische component.
Kaarten en tekeningen maken vast onderdeel uit van
elk vastgoedinformatiesysteem. Daarnaast kunnen
ook luchtfoto s en satelhetbeelden in het systeem
zijn opgenomen.
Toelichting In de digitale omgeving kennen we de
pureCAü/cAM systemen, waarbij alleen 'tekening' of
kaart als eindplaatje wordt vervaardigd, zonder ge
gevens over op de kaart vermelde objecten. Moderne
ontwikkelingen als geografische informatie syste
men (gis) komen langzamerhand bij een klein aan
tal gemeenten van de grond. Bij de rijksoverheid
worden deze systemen al vaker ingezet. In een gis
kan sprake zijn van een geheel hybride omgeving
met aan elkaar gerelateerde vectordata, rasterdata
(bijv. luchtfoto's) en gestructureerde alfanumerieke
data.
2 Een aantal onderdelen van basisregistratie is
'puur' administratief.
Toelichting Hierbij valt te denken aan de woning-
kartotheek met bouwvergunningen, aan volkshuis
vesting met woonvergunningen, aan een milieusys
teem met milieuvergunningen, aan onroerende-
zaak-belasting met belastingaanslagen.
3 De gegevens worden op verschillende afdelingen
door verschillende beheerders onder verschillende
soorten software- pakketten en hardware bijgehou
den. Actualiteit van gegevens varieert sterk.
Toelichting Mainframes, mini, unix servers, pc's,
Cobol en Fortran, Oracle, c-isam en DB2 alles
wordt ingezet bij vastgoedregistratie.
4 De aard en de omvang van de gegevens die wor
den bijgehouden verschillen sterk per gemeente. De
kwaliteit ervan verschilt eveneens, zowel wat betreft
juistheid, als wat betreft actualiteit.
Toelichting Dank zij activiteiten van de vng en
dank zij standaarden die vanuit beroepsorganisaties
en vanuit het Nederlands Normalisatie Instituut
worden aangereikt, begint er een zekere uniforme
aanpak te ontstaan.
5 Tussen gemeenten zijn grote verschillen in aan
pak. Wettelijke normen en regels zoals bij bevol
kingsadministratie en financiën zijn er niet of nau
welijks. De gbkn is als standaardprodukt niet van
de grond gekomen. Wel standaard is de administra
tieve kadastrale registratie.
[130]
Toelichting Ten gevolge van wet-en regelgeving is
een aantal administratieve systemen redelijk alge
meen verbreid. Op grafisch gebied is met name bij
kleinere gemeenten een grote achterstand bij de
overgang van analoog naar digitaal werken; grotere
gemeenten hebben last van de wet van de remmende
voorsprong.
6 Ook buiten de gemeente zijn er 'relaties' vastgoed
(nutsbedrijven, notarissen, kadaster, waterschap,
provincies, rijksoverheid). Hiermee wordt informa
tie uitgewisseld (zie schema).
Toelichting Een echte standaard voor het uitwisse
lingsformaat is er voor grafische bestanden niet. Be
kend is SUFIl, maar hiervan bestaat een aantal va
rianten en het voldoet voor sommige soorten data
niet.
7 Conceptuele ontwikkelingen op het terrein van
de vastgoedinformatie gaan snel.
Toelichting In enkele jaren heeft het 'object'-geo-
riënteerd denken in vastgoedinformatie-systemen
snel ingang gevonden. Hierbij wordt getracht om
een systeem te creëren waarbij het object zoals dat in
werkelijkheid ook aanwezig is (huis, straatlantaarn,
sloot) ook als zodanig benaderbaar is. Zoeken naar
gegevens van een bepaald adres (bouw- en milieuver
gunning, eigendom, ligging en vorm gebouw) kan
dan op een eenduidige manier plaatsvinden; op de
kaart wordt het gebouw met opgegeven adres als zo
danig gepresenteerd.
De archivering van met name de grafische vastgoed-
gegevens is gelet op het bovenstaande geen eenvou
dige zaak, te meer daar er ook nog meer algemene za
ken een rol spelen bij de archivering:
8 Opslag Bij vastgoed gaat het om enorme hoe
veelheden data. Een luchtfoto in digitale vorm
neemt al gauw 30 Mb in. Bij een grafisch vastgoed
systeem is er eerder sprake van gigabytes aan opslag
dan van enkele honderden megabytes. Deze gege
vens opslaan op tapes leidt tot grote vertraging bij
zoekakties. Daarnaast is tape als opslagmedium zeer
gevaarlijk, vanwege verdwijnen van magnetische ei
genschappen. Door deze kwetsbaarheid is tape als
archiefmedium onbruikbaar. In de afgelopen decen
nia zijn opslagmedia snel veranderd; de eerste media
kunnen nu niet meer gelezen worden (ponskaart,
ponsband, 8" floppies, binnenkort 514" floppies).
De toekomst is zeer onzeker, al maakt cd-rom goe
de kans om als standaard geaccepteerd te blijven.
Mutaties in bestanden leiden tot het verdwijnen van
het oude gegeven. Systeembeheerders zijn niet ge
richt op het behouden van deze gegevens, alleen op
het maken van regelmatige backups van hun bestan
den.
9 Soft- en hardware De huidige bestanden -
zeker in grafische zin - kunnen alleen door specifieke
software gelezen worden die draait op specifieke
hardware. Deze soft- en hardware zullen binnen
20 jaar niet meer beschikbaar zijn. Daarnaast is dit
voor archivering onmogelijk te hanteren, gezien de
complexiteit van softwarepakketten zelf en de wijze
van installeren. Reeds nu is 'versiebeheer' van ver
schillende softwarepakketten (op bijbehorende ver
sie van systeemsoftware en aanwezige hardware)
voor systeem- en applicatiebeheerders een crime aan
het worden.
10 Ontsluiting Ontsluiting van bestanden moet
op verschillende wijzen geschieden. Vasthouden aan
alleen het herkomstbeginsel is ontkenning van de
mogelijkheden die digitale systemen in zich hebben.
Grafische systemen worden ook vaak grafisch be
naderd, van daaruit kan verder gezocht worden in
andere databases, of men volgt de omgekeerde weg
(eigenaar grond perceel nr kadastrale kaart
andere kaarten en omgekeerd). De huidige archief
systemen zijn hier - voorzover mij bekend - niet of
slechts ten dele op voorbereid.
Deze overwegingen stemmen niet tot vrolijkheid; de
conclusie dat het alleszins verstandig is om voorlopig
alles op de klassieke wijze op te blijven slaan (gewoon
leesbaar op papier of microfiche) ligt voor de hand.
Er is op geen enkele manier een garantie te geven dat
digitaal opgeslagen gegevens over 20 jaar - en laat
staan nog later - nog raadpleegbaar zijn.
De oplossingen die de archiefwereld moet vinden
om uit deze situatie te geraken teneinde wel de grote
voordelen van het digitaal bewaren van gegevens te
[131]
