handelde de plaats en de rol van de archieven in
het culturele leven. In vijf samenkomsten werd de
noodzaak van pr-beleid, de educatieve taak en de
relatie met de bezoekers van de archieven bespro
ken.
De afsluiting van de stage werd gevormd door
twee voordrachten van gerenommeerde buiten
landse archivarissen, onder wie de directrice van
de Archivschule in Marburg, dr A. Menne-Haritz,
en onze eigen algemene rijksarchivaris. Mevrouw
Menne-Haritz sprak over de ontwikkelingen en
veranderingen in het beroep van archivaris en de
heer Ketelaar over de eenwording van Europa en
de gevolgen daarvan voor de archieven.
Vooral deze twee voordrachten benadrukten
het internationale karakter van de stage en vorm
den een passende afsluiting.
Zwaarte van het programma
Daar voor het hierboven beknopt weergegeven
programma drie maanden uitgetrokken waren,
was er voldoende tijd om andere aktiviteiten te
ontwikkelen. Naast de verplichte onderdelen wer
den er ook cursussen aangeboden die een ieder
vrijwillig kon bezoeken, zoals een inleidende cur
sus automatisering en tekstverwerking en een cur
sus oral history. Ook kon men op eigen initiatief
een extra stage organiseren; zo heeft een Engelse
collega een week lang stage gelopen op de zegelaf
deling van de Archives Nationales en een Brazili
aanse collega op de bibliotheek van het Centre
Pompidou.
Het programma voorzag voornamelijk in bij
eenkomsten s ochtends. Deze begonnen op de ge
rieflijke tijd van half tien en duurden ongeveer tot
twaalf uur, al naar gelang de heftigheid van de dis
cussie. Daarna werd uitgebreid geluncht, tot half
drie, waarna ongeveer tweemaal per week een
middagsessie plaatsvond. De overige middagen
konden naar eigen inzicht doorgebracht worden.
Zo werd bijvoorbeeld een werkgroepje opgericht
om een verslag te schrijven van de vergelijkingen
tussen de organisaties van het archiefwezen van de
deelnemende landen. De vrijwillige cursussen en
excursies vonden ook op deze middagen plaats.
Voor wie onderzoek te doen had in de archieven
en bibliotheken van Parijs was er tijd genoeg en
vanwege het grote aantal deelnemers is het moge
lijk in overleg met de leiding selectief het pro
gramma te volgen.
Overigens is het waard te vermelden dat elke
deelnemer een laisser-passer uitgereikt krijgt waar
mee men gratis de nationale musea kan bezoeken.
Omdat de voertaal van de cursus Frans is, is het
met name in het begin voor de niet-franstaligen,
natuurlijk geheel afhankelijk van de beheersing
van deze taal, wel een grote omschakeling. Zeker
is het aan te bevelen zich zo snel mogelijk het
Franse archiefjargon eigen te maken. Er wordt na
melijk wel een aktieve deelname van de stagiaires
verwacht; dat betekent niet alleen een korte voor
dracht over de eigen organisatie maar ook over di
verse onderwerpen meepraten en voorbeelden uit
de eigen praktijk leveren. Herhaaldelijk werden
stagiaires gevraagd een voordracht te houden over
hun specialisatie, die op dat moment in het pro
gramma aan de orde kwam.
Het programma werd tweemaal voor enkele
dagen onderbroken: de eerste maal door de feest
dagen in de eerste week van mei en de tweede
maal door de studiereis.
De studiereis
Een apart onderdeel van de stage vormt de studie
reis. Deze reis duurt over het algemeen drie dagen
en wordt geheel georganiseerd door de leiding van
de stage. De deelnemers moeten echter wel een
bijdrage van circa 400 gulden leveren. Dit jaar
ging de reis naar de Loire-vallei waar naast veel
kastelen ook enkele archiefinstellingen bezocht
werden.
De studiereis is zondermeer een zeer aangena
me onderbreking van de stage doordat het nuttige
met het aangename verenigd wordt waarbij een
zekere nadruk op het aangename gelegd wordt.
Op de eerste dag werd een bezoek gebracht aan
de tuinen van Villandrey, beroemd om de tuinar
chitectuur en om de verwerking hierin van alleen
'nuts'planten, zoals groenten en kruiden. Na een
uitvoerige rondleiding werd een uitgebreide vis-
maaltijd genuttigd. Vervolgens ging de reis over
Chinon, waar de kasteelruïnes en het museum
358
van Jeanne d'Arc bekeken werden, naar Fonte-
vrauld alwaar de nacht doorgebracht werd. In de
kapittelzaal van Fontevrauld werd 's avonds een
maaltijd geserveerd die de vergelijking met een
galadiner goed kon doorstaan.
De volgende dag kreeg het gezelschap een uit
gebreide rondleiding door de abdij van Fonte
vrauld onder leiding van de al genoemde Favier.
Hierna volgde een reis door het dal van de Loire
naar Saumur, waar op het terrein van het kasteel
een vin d'honneur aangeboden werd. De tweede in
de lange rij die nog komen zou! Daarna werd we
derom een uitgebreide maaltijd genuttigd, 's Mid
dags werd het kasteel bezichtigd en vervolgens
vertrok men richting Angers. Onderweg werd nog
een bezoek afgelegd aan Montgeoffrey, een acht-
tiende-eeuws ch&teau. De avond in Angers was
vrij en liefhebbers konden een rondleiding krij
gen door het centrum van de stad onder leiding
van de gemeentearchivaris. De volgende en laatste
dag werd gevuld met een bezoek aan de Archives
Departementales in Angers en met een uitgebrei
de rondleiding door het kasteel en het bijbehoren
de museum. Deze twee programmapunten wer
den onderbroken door een vin d'honneur en een
middagmaal dat alle voorgaande diners overtrof.
Een heel interessant onderdeel, maar totaal an
ders van karakter, was het bezoek aan een am-
Enige praktische opmerkingen
De dossiers van aanmelding voor deze stage moe
ten voor 1 januari bij de directie van de Franse ar
chieven binnen zijn. Het adres is Direction des
Archives de France, Archives Nationales, 60, rue
des Francs-Bourgeois, 75741 Paris, cedex 03. Op
ditzelfde adres is ook infomatie te verkrijgen.
Aan de deelname van de stage zijn verder geen
kosten verbonden, alleen wordt er een bijdrage
gevraagd voor de studiereis. De financiële kant
van de stage moet door elke deelnemer individu
eel geregeld worden. In de groep van '91 had ie
dereen een beurs of een zeer uitgebreide onkos
tenvergoeding, behalve twee deelnemers. Beurzen
werden verstrekt door diverse instanties en helaas
is het niet gelukt hierover heldere informatie te
bachtelijk steenhouwerij waar een speciaal soort
leisteen verwerkt werd. De reis werd op een waar
dige manier afgesloten met een bezoek aan Ser-
rantes, het kasteel van de laatste Prince de Ligne,
die in hoogst eigen persoon op negentigjarige
leeftijd een rondleiding gaf ondermeer door de
chartrier, charterkamer, van het kasteel. Hier
werd ons de vijfde en laatste vin d'honneur aange
boden!
359
