bureaucratie te verwerken. Evenzeer is het de vraag
of het mogelijk zal blijken om een zodanige mate
riële verzorging te garanderen dat in een warm en
vaak vochtig klimaat een massa kwalitatief slecht
papier bruikbaar blijft. Men heeft nieuwe gebou
wen, meubilair, apparatuur, personeel en training
nodig. Het blijft onzeker of daarvoor op redelijke
termijn geld zal komen. Het is eigenlijk al te laat.
Het Griekse archiefwezen heeft geen gebruik kun
nen maken van de hausse in het historisch onder
zoek en de groei van voor wetenschappelijke doel
einden beschikbare financiën in de vette jaren zestig
en zeventig. Nu verkeert het land in een economi
sche crisis en de chaos in de overheidsfinanciën is
totaal. De inflatie bedraagt meer dan 20% en het be
grotingssysteem is erg star en leidt tot veel onvol
tooide projecten (het is heel moeilijk, ongeacht de
omstandigheden, om voor een project meer te be
steden dan een vaak al jaren tevoren vastgestelde
som). Een van de slachtoffers van dit financiële sys
teem was de nieuwbouw van het archief in Athene.
De nieuwe leiding heeft duidelijk gekozen voor
druk op de bureaucratie en de politiek, wijzend naar
betere situaties elders in Europa, zowel voor acquisi
tie als voor de verbetering van de locale en regionale
archiefzorg, als om geld te verkrijgen. Dat lijkt
voorlopig de enige kans om uit de stagnatie te ko
men.
4
Bezoek aan een klein locaal archief
Al in 1952 hadden op Naxos de directeur van het
gymnasium en de apotheker, eigenaar van een reus
achtige verzameling historische stukken, het initia
tiefgenomen voor de oprichting van een 'Historisch
Archief van het Eiland Naxos' en was de overheid
gevraagd om een archiefbewaarplaats en een beheer
der aan te stellen. Toen ik in 1964 onderzoek kwam
doen op het eiland, was er nog niets gebeurd. Pas in
1974 kwam een ruimte beschikbaar, de zolder van
het archeologisch museum, dat in het voormalige
Jezuïetenklooster was gevestigd. Dat was historisch
gezien een goede plaats, omdat het belangrijke ar
chief uit de Turkse periode grotendeels van dat
klooster afkomstig was. Personeel was er niet en de
enige verdere overheidsbijdrage was een schrijfma
chine. Dit jaar was er voor zes maanden een enthou
siaste jonge historica aangesteld. Het archief ging
dus formeel open, en ik heb er met plezier een aantal
dagen gewerkt. De belangstelling was veel groter
dan de capaciteit, er was plaats voor drie bezoekers,
maar er waren er gewoonlijk vijf.
In de zomervakantie, in de historische sfeer van
de Venedaanse citadel van Naxos, samen met oude
kennissen, was het aangenaam werken. De Griekse
aanwezigen maakten zich wat zorgen over de toe
komst. Het was behoorlijk warm in de kamer die te
gelijk als depot en studiezaal diende, maar in de
winter zou het buitengewoon vochtig zijn. Er was
nu een archivaris, maar dat was maar voor tijdelijk.
Van de vijftig meter archief was alleen het makke
lijkste deel geordend. Er was ook hoop. In Athene
was er nu enige tijd een nieuwe directeur op het Al
gemeen Staatsarchief, die veel energie toonde. Wel
iswaar konden de onderzoekers nog geen verbete
ringen in Athene zien, maar de tijdelijk archivaris
van Naxos was optimistisch en op een congres hoor
de ik ook later van insiders iets optimistischer gelui
den. In september zou zelfs het eerste congres van
Griekse archivarissen gehouden worden, in Preveza,
dankzij langdurig Venetiaans bestuur een van de
weinige plaatsen in Griekenland met een welvoor
zien oud archief.
Maar op Naxos, een eiland van 14.000 inwoners,
werden de problemen maar al te duidelijk. Er is
geen enkele greep op de registratuur. De gemeente
besturen op Naxos hebben hun eigen archieven en
willen daar zeker de controle niet over afstaan; die
archieven komen voorlopig zeker niet in het 'Histo
risch Archief'. En wat zou iemand die pas is afgestu
deerd in de geschiedenis, zonder enige begeleiding
moeten aanvangen met de papierberg die jarenlang
door een topzwaar ambtenarenapparaat is opgewor
pen? Men zou het bijna gaan waarderen dat de kwa
liteit van het overheidspapier bedroevend is en de
bergingscondities slecht zijn. Het vaakst irriteert
echter de erbarmelijke verpakking van veel materi
aal. In Athene lagen de verzamelingen stukken uit
Venetiaanse en Turkse perioden, waar ik in 1968 de
ddt af had geblazen, nog in de liggende dozen
waarin de autografenverzamelaars ze bewaard had
den. Tegenwoordig worden archieven verpakt in
een van regeringswege geleverd kwaadaardig soort
dubbeldikke portefeuilles met linnen rug en ge-
[44]
meen snijdende dunne touwtjes. Ze zijn zo overvol
dat iedere handeling tot beschadiging leidt. Zuur
vrij verpakkingsmateriaal kent de archivaris, het is
echter helaas onbekend bij de Griekse versie van het
Rijksinkoopbureau.
Het bestand van het Historisch Archief bestaat
nu uit notariële en rechterlijke archieven uit de vori
ge eeuw en de collectie van de stichter, die zijn eigen
rijke familiearchief verenigde met een verzameling
stukken van andere families van katholieke grondei
genaars en dat van het Jezuïetenklooster, en zo een
voor Griekenland zeer aanzienlijk archief uit de Os-
maanse periode bijeenbracht. Er is echter geen dui
delijke relatie met de gemeentelijke of provinciale
overheden op Naxos en het is evenmin duidelijk wat
er met de archieven van die instellingen zal gebeu
ren, voorzover ze al niet bij gelegenheid zijn vernie-
tigd.
Summary
There are few old archives in Greece, as is the case
in most countries that have been subjected to Tur
kish rule at some point in their history. For these
older archives historians must turn to archives
outside Greece (London, Paris, Venice, even The
Hague). The current archival situation in Greece
is not a flourishing one. The General State Archi
ves are housed in cramped basements that are
occasionally flooded after heavy rains; they are
understaffed and underfunded. This state of af
fairs has not been very stimulating for the archives
at local government level, nevertheless some local
and regional archives in Greece are much better
organised than are the State Archives. The recent
appointment of a new General State Archivist -
a truly professional archivist who was trained
abroad - calls for some optimism, but it will take
long before the legacy of a difficult past will have
been dealt with.
Moten
1 Bibliothêkê ton Genikon
Archeión tou Kratousdelen 12 en 13
(Athênai 1973-1974) bevatten veel
teksten van wetgeving en corre
spondentie betreffende het ar
chiefbeheer in Griekenland over
de periode sinds 1912.
2 G.S. Ploumidês, Diagramma tón
archeiakón pêgön tês Neoellenikês
Istorias(Athênai 1978, Bibliothêkê
Istorikón Meletön nr. 114) is een
nuttig overzicht van archiefbe
standen betreffende de Griekse ge
schiedenis, zowel in Griekenland
als elders.
3 Inhoudsoverzicht in Bibliothêkê
ton Genikón Archeión tou Kratous
deel 13 (1973), 404-425.
4 De affaire is vermeld in G.E. Pen-
togalos, 'Neotera diafotistikê guro
apo tê leêlasia tou Archeiofyla-
keiou tês Kefalonias ton ochtöbri
tou 1798', in: EKefaloniakê
Proodosy (1978), 123-126.
5 B. Panagiotopoulos, 'Archeión
monês Ióannou Theologou
Patmou', in: Eranistês3 (1965),
145-156.
[45]
