ven van 'groot historisch belang'. Deze administratieve beschikking verplicht
de archiefeigenaren de documenten te conserveren, restaureren en te inventa
riseren. Bovendien kunnen de inspecties onderzoekers verwijzen naar deze privé-
archieven. De kerkelijke archieven zijn echter bij het concordaat van 1929 van
staatsbemoeienis uitgesloten.
De soprintendenza van Rome/Lazio is een van de belangrijkste van Italië.
Maura Piccialutti Caprioli is het hoofd van een dienst die bestaat uit 35 mede
werkers, waarvan 14 archivarissen. Op 12 oktober 1990 zal zij op een sympo
sium over archiefinspectie in Den Haag de Italiaanse variant nader toelichten.
Archivi storici communali
Het gemeentearchief van Rome, het Archivio Capitolino, ondergebracht in
de Chiesa Nuova, is een relatief onbelangrijk archief. Het leek de organisatie
daarom aardig als alternatief een klein gemeentearchief buiten Rome te be
zoeken. Kleine gemeenten beschikken in Italië zelden over een eigen archief
dienst, terwijl soms de oude archieven aan een staatsarchief in bewaring zijn
gegeven. In veel gevallen ligt het materiaal binnen de gemeente ergens opgeslagen
en gebeurt er weinig mee. In de gemeente Caprarola, 60 km ten noorden van
Rome, is dat onlangs veranderd.
Op zaterdag 28 april is de groep per bus naar Caprarola gegaan. Daar aange
komen werden de archivarissen hartelijk ontvangen door de burgemeester en
kregen ze vervolgens een rondleiding aangeboden door het zestiende-eeuwse
palazzo van kardinaal Alexander Farnese (een oom van de gelijknamige land
voogd over de Nederlanden). Het pentagonaal gebouwde huis is een van de
mooiste renaissance paleizen van Italië. De fresco's en de geschilderde land
kaarten zijn van een hoge kwaliteit. Van daaruit is het een klein stukje naar
het gemeentearchief, dat is ondergebracht in de gerestaureerde vroegere paar-
destallen van het paleis. In de oude situatie fungeerden de gemeentelijke ar
chieven als pleisterplaats voor duiven, ondertussen hebben de bescheiden er
een modern onderkomen gekregen. Momenteel is de van oorsprong Neder
landse historica Hanneke Buddeke bezig met de inventarisatie en materiële ver
zorging van het gemeentearchief. Het betreft een bestand over de periode 1540-
1946 (en enkele oudere oorkonden), in totaal circa 100 meter. Zij heeft een
contract voor twaalf maanden gekregen en volgt tegelijkertijd de archiefschool
in Rome. Een en ander geschiedt onder leiding van een archivaris van de ar
chiefinspectie.
Na een copieus middagmaal in het dorpsrestaurant wordt de tocht vervolgd
naar het plaatsje Bomarzo, beroemd om zijn parco dei mostri.14 De zestiende-
eeuwse monsterbeelden vormen een zeer curieus geheel.
162
Bezichtiging van een van de archiefruimten van de Propaganda Fide.
Rondleiding in het restauratieatelier van de Propaganda Fide.
Citta del Vaticano
Propaganda Fide
Woensdag 25 april is het nationale bevrijdingsdag van Italië; het gehele land
ligt dan vrijwel plat. Het is daarom een goed idee om naar het buitenland te
gaan. Dat is in Rome niet ver: Vaticaanstad, daar gaat het leven gewoon door.
Deze hele dag staat in het teken van de Vaticaanse archieven. Het programma
begint bij de archieven van de congregatie voor de verspreiding van het rooms-
katholieke geloof over de gehele wereld, de 5. Congregazione della Propagan-
de Fide. Een organisatie speciaal ingesteld voor de in de 16e en 17e eeuw ont
dekte gebieden en voor de landen waar de reformatie de rooms-katholieke kerk
onderdrukte. Stukken over vrijwel alle landen van de wereld zijn er in dit ar
chief te vinden. Telkens weer worden er bijzondere vondsten in gedaan.
In 1622 kreeg de Propaganda Fide definitief gestalte. Allengs werd dit be-
