£r—»
y
,~s'?'~£/5'-;;i^'&t-> z^y y y^<^y <^z= y<sy y.
y ^yyy^yy y
yy yz-»7 ^-i»-/ ^/e
y^ &/és^- y^? ^7-z
2^
«ff- 7 V &4-Ó4A-&- /J td :'<J -t-27
^/^->- Z^tPly*- t,
^- /cy *^^&2 ér*?
2S^sis
y~/s/ fzj^r z.-/^?
Machtiging van de president van de arrondissementsrechtbank te Assen voor de burge
meester van Gieten tot opname van een inwoner in een krankzinnigengesticht. 1865. Grosse.
Gemeentearchief Gieten; het origineel is op grond van de lijst van vernietigbare stukken
in archieven van (inter-)gemeentelijke organen 1983 vernietigd.
Dit in navolging van Handleiding paragraaf 91Gezien de wijde strekking van
het begrip akte (zowel in de huidige tekst van het Lexicon als in het hier gepre
senteerde verbeteringsvoorstel) zou dat impliceren dat wij ook het voor be
langhebbende bestemde exemplaar van een beschikking, paspoort, rijbewijs,
als bewijsstuk opgemaakte brief, een grosse moeten noemen. Dat lijkt mij niet
de bedoeling. Dergelijke stukken zijn met 'expeditie' of 'authentiek afschrift'
beter weergeven. Op gevaar af de archivistische appelen en de juridische pe
ren, die ik net gescheiden hoopte te hebben, weer door elkaar te halen, zou
ik de term grosse toch willen beperken tot de grosse, die in staat is geweest
op eigen kracht bewijs te leveren, ongeacht overigens de ontstaanstijd. Dat
impliceert dat definitie 98a niet bruikbaar is. Die onder 98b wordt nu door
de toelichting ('In naam des Konings') beperkt tot de periode 1809-1810, res
pectievelijk na 1815 met uitzondering van 1940-1944/45; ik zie niet, waarom
een dergelijk stuk uit een andere periode niet een grosse zou mogen heten.15
Voorstel
98 Een grosse is:
a Een expeditie (97) van een authentieke akte in de zin van de oorkondenleer.
b Een expeditie (97) van een ten overstaan van een notaris of een gerechtelijke
instelling verleden akte (38).
c Een authentiek afschrift (99) van een vonnis of een andere rechterlijke beschik
king in de vorm waarin zij ten uitvoer kunnen worden gelegd.
130
Vergelijk nat nummer 43: Een grosse is een expeditie van een akte.
Met de onder a genoemde grosse wordt dus bedoeld het exemplaar van de akte
bestemd voor de belanghebbende (destinataris), voorzien van waarborgmer-
ken (signa authentica) en opgesteld in de vorm van een openbaar stuk (in for
ma publica) en ongeacht in welke vorm de uitvaardigende instantie zelf de tekst
bewaart.
Met de onder b genoemde grosse wordt bedoeld het exemplaar van een ak
te, dat bestemd is om aan de belanghebbende te worden afgegeven. Zulks in
tegenstelling tot de minuut, die onder de betrokken ambtenaar (notaris of grif
fier van een gerecht) blijft. Zijn er meer belanghebbenden (partijen), dan wor
den op hetzelfde moment zoveel grossen uitgereikt als er nodig zijn. Een nota
riële akte die niet als grosse naar een minuut wordt uitgegeven, maar rechtstreeks
als origineel, noemt men een akte in brevet.
De grosse, genoemd onder c, heeft in 1809-1810 en na 1815 uitgezonderd
1940-1944/45 als aanhef de woorden: 'in naam des Konings' respectievelijk
'der Koningin'Voorzien van deze aanhef heeft het afschrift executoriale kracht.
Men kan dan door overlegging van de grosse aan de wederpartij zelf door middel
van een deurwaarder en desnoods met behulp van de sterke arm, maar zonder
dat het nodig is de rechter in te schakelen, de daarin geformuleerde verplich
ting afdwingen.
Met de forma publica van de landsheerlijke oorkonde: 'allen die deze zullen
zien of horen lezen saluut!' zijn wij weer terug bij de aanhef van dit artikel.
Summary.
(Authentic) document
The author summarises the various definitions of the Dutch term 'akte',
in the sense of 'document, forming part of a legal transaction and drawn up
in due form'. He discusses the inconsistencies in its legal and archival usage
and proposes to amend the Dutch definition of this term and some related terms.
Noten
1 Ik dank de heer F. C. J. Ketelaar voor het be
commentariëren van een eerdere en sindsdien
volledig omgewerkte versie van dit artikel; ook
een bijdrage van de heer R. C. van Maanen
heb ik met vrucht kunnen benutten.
2 a.anema en p.j. verdam in: Assers Handlei
ding tot de beoefening van het Nederlands
Burgerlijk recht, Vijfde deel - Van bewijs
(Zwolle 1953 5), pagina 101.
3 Geciteerd bij c. a. kraan, De authentieke akte;
proeve van een onderzoek naar de authentici
teit van akten, Arnhem 1984 (dissertatie Am
sterdam); F. G. SCHELTEMA en H. J. SCHELTEMA,
Nederlandsch Burgerlijk BewijsrechtZwolle
1938 heb ik niet zelf tot mijn beschikking,
maar wordt weergegeven volgens citaten bij de
overige auteurs.
4 Artikel 1905
Eene authentieke akte is de zoodanige welke in
den wettelijken vorm is verleden, door of ten
overstaan van openbare ambtenaren die daar
toe bevoegd zijn ter plaatse alwaar zulks is ge
schied.
Artikel 1911
Als onderhandsche geschriften worden aange
merkt onderhands geteekende akten, brieven,
registers, huisselijke papieren en andere ge
schriften welke zonder tusschenkomst van ee-
nen openbaren ambtenaar zijn opgemaakt.
5 Wet van 3 december 1987 Stb. 590, kb van 7
januari 1988 Stb. 8, hernummerd bij beschik
king van 28 februari 1988 Stb. 9.
131
