deel en voor de discussies is het aantal landen meer bepalend dan het totaal
der deelnemers. Het totaal der deelnemers tikt vooral door in de kosten die
het gastland moet dragen, waarbij in het bijzonder rekening moet worden ge
houden met extra bijdragen in de kosten van deelnemers uit minder welvaren
de landen. Een en ander leidt tot het gevaar dat Ronde Tafels (net als Interna
tionale Archiefcongressen) bij ongewijzigd beleid alleen nog maar ontvangen
zullen kunnen worden door kapitaalkrachtige gastgevers. Geen aanlokkelijk
vooruitzicht. En het beroerde is dat een 'weg terug' vrijwel niet mogelijk is:
internationale vergaderingen zijn duur vanwege zowel de benodigde lokaties
als de tolken.
2
National/federal archives: systems, problems and perspectives, het congres
De eerste inleiding werd verzorgd door mevrouw P. Carucci (Italië) die een
uitvoerig betoog hield gebaseerd op een nog uitvoeriger onderzoek. Circa twee
derde deel van de leden van de ica had het gebruikelijke enquêteformulier ge
retourneerd, ingevuld met al dan niet interpreteerbare antwoorden. De beko
ring van het invullen van dergelijke enquêtes wedijvert met de bekoring van
hun verwerking. De uitkomst bood geen verrassing: er zijn verschillende syste
men. Er zijn landen met geen of minder of meer gedetailleerde wetgeving. De
organisatie laat in sommige landen meer te wensen over dan in andere.
Die middag en de volgende dag gaven acht inleiders achtereenvolgens hun
visie op het onderwerp, al dan niet vanuit een specifiek vaktechnisch gezichts
punt.2 De inleidingen op de tweede dag leken, noodgedwongen, meer op een
reprise dan op iets oorspronkelijks, want de eerste twee inleiders hadden bijna
alles al behandeld. Dit had ook zijn weerslag op de discussies, die pas echt le
vendig werden wanneer de voorzitter noch de discussianten noch het onder
werp meer in de hand hield.
Interessant waren enkele opmerkingen van Wolf Buchmann (Bundesarchiv,
Koblenz) over het verschil tussen federale staten en 'nationale' staten. In fede
rale staten hangt veel af van overredingskracht, daar samenwerking tussen de
archiefdiensten der deelstaten onderling en met de federale archiefdienst al
leen op basis van vrijwilligheid plaatsvindt. Op dit hoge niveau was niet ieder
een duidelijk dat dit mutatis mutandis ook geldt in 'nationale' staten, maar
dan voor de archiefdiensten van lagere overheden. De in een toenemend aan
tal landen groeiende invloed van de politiek bij de vervulling van vacatures
op topniveau stemt niet tot vreugde. Te hopen valt dat de professionaliteit hier
van op den duur geen schade zal ondervinden.
Ken Hall, Engeland, die als vertegenwoordiger van de spa een inleiding hield
over de (mogelijke) rol van verenigingen van archivarissen, benadrukte de be
tekenis van verenigingen voor het bereiken van voldoende professionaliteit.
Enerzijds kan de vereniging een bakermat zijn voor jong talent, dat in officië
le hiërarchieën zich nog niet kan ontplooien, anderzijds kan de vereniging de
kwaliteit van de professie bewaken en bevechten, soms makkelijker dan die
officiële hiërarchie. Amusant was het om in de wandelgangen te vernemen dat
nu ook in de Sowjet-Unie en Bulgarije verenigingen zullen worden opgericht,
terwijl nog in Helsinki vertegenwoordigers van beide landen veinsden niet te
begrijpen waartoe een dergelijke vereniging gewenst zou zijn.
In de discussies bleek weer het grote verschil tussen de problemen van colle
ga's grote, relatief goed bemande, diensten leiden en zij die als enige vakkracht
een nationale archiefdienst met vele, niet altijd, goedwillende medewerkers moe
ten leiden. Laten sommige van die landen klein zijn, hun problemen zijn hui
veringwekkend. Dat een enkeling ook nog leiding moet geven aan de nationa
le bibliotheek maakt het er niet beter op, hoewel voor de bibliotheek soms wel
vakkrachten beschikbaar zijn.
Interessant was dat in een aantal landen de nationale archiefdiensten groot
schalig gebruik maken van archiefdepots van lagere besturen voor de bewa
ring van 'nationale' archieven van regionaal belang. Dit leidt tot de vorming
van een netwerk. Onduidelijk bleef in hoeverre dan ook sprake is van een door
berekening der kosten aan de nationale archiefdienst.
Voor vuurwerk zorgde de interventie van een Mexicaanse collega, die voor
stelde grotere departementen te dwingen blijvend voor hun archieven te zor
gen, onder door de algemene rijksarchivaris te stellen regels. Het totaal voor
archiefbeheer in een land beschikbare bedrag zou dan worden verveelvoudigd.
Uit de reacties werd duidelijk dat, afhankelijk van de politieke situatie, ook
nationale archivarissen de voorkeur geven aan een groot eigen depot.
Mijn voorkeur gaat uit naar een degelijk rapport, opgesteld door de secre
taris of een speciale rapporteur, dat vervolgens hoofdstuksgewijs in een dis
cussie aan de orde wordt gesteld. Dit ondanks het feit dat mij de eer te beurt
was gevallen namens de sma een inleiding te mogen houden over National/fe-
deral archives and the municipal archives.
3
Vergadering van de afgevaardigden van de archivarissenverenigingen (spa)
De matte stemming van de laatste vergaderdag, of waren het de vermoeienis
sen van de excursie naar Segovia, deed zich ook gelden tijdens de vergadering
van de spa. Als gevolg van de aanwezigheid van een aantal collega's uit 'nieu
we' landen werd een belangrijk deel van de vergadering gevuld met het infor
meren van deze collega's over de doelstellingen, niet alleen van de spa, maar
ook van andere secties van de ica.
4
Huishoudelijke vergadering van de citra
Worden deze vergaderingen, waarin vooral de rapporten van de secretaris en
de penningmeester van belang zijn, meestal gekenmerkt door een gemoedelij
ke sfeer, ditmaal was dat anders. De aanwezigheid van de voorzitster van am-
lib, de vereniging van archivarissen en handschriftconservatoren uit Zuid-
Afrika, zorgde voor grote spanningen en fel oplopende discussies. Dat de ver
gadering niet uit de hand liep was te danken aan de doofheid en het stuurman
schap van de voorzitter, prof. dr Renato Grispo, Italië, en aan de duidelijke
wil van alle aanwezigen de citra niet te laten 'springen'. Zeker is dat voorko
men moet worden dat een dergelijke discussie, die in essentie werd verdaagd,
nogmaals plaatsvindt. Duidelijk werd dat de verwoorders der standpunten el-
kaars idioom niet begrepen en daardoor langs elkaar heenpraatten, wat overi
gens ook tot ernstige botsingen bleek te kunnen leiden.
78
79
