Mitterrand ceuvrer pour
le patrimoine de demain
Le président de la République a soulignc le Hen entre la future grande bMothèque
et la sauvegarde de notre mémoire collective.
Boven: President Francois Mitterand betreedt, geflankeerd door Jean Favier, de con
greszaal.
Midden: De inspirerende speech van de Franse president.
Foto: Le Monde.
C'esl la mémoire du monde
que vous prèservez el que vous
meltez en valeura déclaré.
hier matin, Franpois Mitterrand
devant les deux mille archivistes
du monde entier présents au
XI? Congrès international des ar
chives, réunis jusqu'a demain au
Palais des Congrès Paris. En-
touré de Jack Lang, ministre de
la Culture, de la Communication,
des Grands Travaux et du Bicen-
tenaire, et d'Alain Decaux, mi
nistre délégué ia Francopho-
nie, le président de la
République a poursuiviLes
archives de tous les pays, en
gardant la trace des actes d'hier.
êclairent mais aussi comman
dant le présent. Ceux qui exer-
cenl une rosponsabilité savent
blen qu'on ne définit pas des
orientations dans l'ignorance du
passé.
Insistant sur la mission des
archives et la notion de Mé
moire disponible qui otfre aux
peuples du monde entier la pos-
sibilité de retrouver leur identité
et d'assurer la défense de leur
droit en connaissance de cause,
Franpois Mitterrand a rappelé
A la veille du bicentenaire de
notre grande Révolutioncom
ment ne pas se souvenir que de
ce moment date la créahon de
nos propres archives nationales
el départemenlales.
Mais c'est sur le thème pro-
prement dit du XI9 Congrès inter-
nation0' r1" -
Franpois Mitterrand les archives sont une dimension essentielle
de la vie nationale (Photographic DR.)
,J°nt de
ves nationales (le Caran) a Pa
ris.
Tout en rendant hommage
aux archivistes représentant une
centaine de pays venus des cinq
continents et de leurs recher
ches sur les techniques de sau
vegarde des archives, Franpois
Mitterrand a fait aussi allusion
au projet d'une grande bibliothè-
que qu'il avail annoncée le
14 juillet et qu'il souhaite ins-
crire dans le cadre des grands
travaux II faut que la France
soit dolée d'une grande biblio-
thèque d'un type nouveau, qui
sera adaptée aux connaissances
d'aujourd'hui. Elle devra couvrir
tous les champs de la connais
sance, la disposition de tous
uhlisant toutes les techniques
(transmission des données,
consultation distance). II
s'agira la d un eflort qui prolon-
gera celui qui a permis de mo-
derniser ces dernièrps années
les archives de la France.
Parallèlement cette déclara-
tion, le président de la Républi
que a demandé, dans une lettre
au premier ministre, Michel Ro-
card, la création d'une mission
d'études confièe Michel Melot,
directeur de la bibliothèque pu-
blique du centre Georges-Pom-
pidou Paris, et Patrice Cahart,
directeur des Monnaies et Mé
dailles, qui devra remettre un
premier rapport avant le 30 no-
vembre.
Fn gu'^e de conclus''
40
betrad hijzwaarbewaakt, tegen twaalf uur wel degelijk de zaal, vergezeld van
Jack Lang, minister van Cultuur, en Alain Decaud, minister 'de la Franco-
phonie'. Na de begroeting van een aantal 'bobo's' installeerde de president
zich achter het katheder en hield op inspirerende wijze een speech waarin hij
het belang van goede archiefzorg onderstreepte. Immers, het archief is het ge
heugen van de wereld dat bewaard wordt en dat door de archivaris productief
wordt gemaakt. Daarom ook is het een plicht om vandaag al te werken aan
het erfgoed van morgen. En ook bij de komst van nieuwe technologiën, die
aan de archivaris vele nieuwe vragen stellen, moet de draad die ons met het
verleden verbindt, niet verloren gaan. Voorts gaf Mitterand, die ook refereer
de aan het ontstaan van het Franse archiefwezen in 1789, een opsomming van
hetgeen onder zijn presidentschap voor de cultuur in het algemeen en het ar
chiefwezen in het bijzonder, was gedaan. Hij wees erop dat veel aandacht was
besteed aan het beheer van industrie-archieven. Tevens zinspeelde hij op de
totstandkoming van een grote algemene bibliotheek ('Bibliothèque Mitterand'?)
die van een geheel nieuw type zal worden, met gebruikmaking van de nieuwste
technologieën.
3e plenaire zitting: het gebruik van nieuw archiefmateriaal Peter Horsman
Op een bijzonder plastische wijze illustreerde collega Ketelaar de problema
tiek van het nieuwe archiefmateriaal. Bijgestaan door een kort voor zijn be
toog opgetreden technisch mankement bracht de geluidloze opening van zijn
voordracht tal van aanwezigen in verwarring. Door wel de lippen te bewegen
wekte hij de indruk te spreken, maar produceerde geen geluid. Men zag hem
spreken, maar hoorde niets. En dat is een karakteristiek van de nieuwsoortige
archiefbestanddelen: tussen mens en gegevensdrager is een machine noodza
kelijk.
De exploitatie, het gebruik van nieuwe informatiedragers was het thema van
de derde zitting. Tot die exploitatie worden niet alleen het eigenlijke gebruik,
maar ook een aantal voorwaarden scheppende werkzaamheden gerekend, zo
als toegankelijk maken, studiezaalwerk en educatie.
Ketelaar wees op twee manieren van exploitatie. De ene, gebaseerd op het
herkomstbeginsel, werkt hiërarchisch; er is een keten van redeneringen nodig
om de vertaalslag tussen onderzoeksvraag en archiefstuk te maken. De tweede
methode werkt direkt met de inhoud van de documenten, bijvoorbeeld via in
dices. Bij de beschrijving en raadpleging van kaarten wordt dikwijls deze tweede
methode gevolgd. Hetzelfde gaat op voor foto's, films, geluidsbanden enz.,
materiaal dat dikwijls beheerd wordt door andere instellingen dan archief
diensten, met andere beschrijvingstradities.
De discrepantie tussen beide benaderingswijzen lijkt te worden vergroot door
de komst van de computer, waarmee meer mogelijk is dan met de oude hand
matige technieken. (De vraag welke van beide exploitatiemethoden, de
traditioneel-archivistische of de direkt-onderwerpsgerichte, het meest effec
tief is, blijft overigens nog onvoldoende beantwoord).1
Machineleesbare archieven, gegenereerd door de computer, zijn uiterst ef-
41
