Fr
Fr
Fr
Handleiding
Auteurs der paragraaf
Eerste hoofdstuk
35
Fe
68
Fe
1
Muller
36
Mu
69
Fe
2
Fruin
Derde hoofdstuk
Vijfde hoofdstuk
3
Feith
37
Mu
70
Mu
4
Mu
38
Mu
71
Fe
5
39
Mu
72
Fe
6
Fr
40
Fr
73
Fr
7
Fr
41
Mu
74
Fr
8
Fe
42
Mu
75
Fr
9
Fr
43
Fr
76
Fr
10
Mu
44
Fe
77
Fe
11
Fr
45
Mu
78
Fr
12
46
Fr
79
Fr
13
Mu
47
Fr
80
Fe
14
Fe
48
Fr
81
Fe
Tweede hoofdstuk
49
Fe
82
Fr
15
Mu
Vierde hoofdstuk
83
Mu
16
Mu
50
Mu
Zesde hoofdstuk
17
Fr
51
Fr
84
Mu
18
Fr
52
Mu (wijz.)
85
Fr
19
Fe
53
Mu (wijz.)
86
Fr
20
Mu
54
Fe
87
Fr
21
Mu
55
Fr
88
Fr
22
56
Fr
89
Fr
23
Mu
57
Fe
90
Fr
24
Fe
58
Mu
91
Fr
25
Mu
59
Fe
92
Fe
26
Mu
60
Fe
93
Fr
27
Mu
61
Mu
94
Fr
28
Fr
62
Mu
95
Fr
29
Mu
63
Fe
96
Fr
30
Fe
64
Fe
97
Fr
31
Fe
65
Fe Mu
98
Fr
32
Fr
66
Mu
99
Fr
33
Fe
67
Fr
100
Fr
34
Fe
ineenzetten van den inventaris') zijn grotendeels van de hand van Muller en
Feith. Het derde hoofdstuk ('Het beschrijven der archiefstukken') werd door
Muller en Fruin geschreven. Van de honderd paragrafen (met toelichting) zijn
43 gebaseerd op een ontwerp van Fruin. Feith leverde de tekst van 26 paragra
fen, Muller schreef er 30 (Muller en Feith schreven samen paragraaf 65). De
inleiding is van de hand van Muller, die waarschijnlijk ook de eindredactie
voor zijn rekening nam.
150
Half juli 1897 was het manuscript voltooid, op enkele paragrafen na. In sep
tember zou de druk kunnen beginnen. Muller wilde echter eerst enkele druk
proeven in verschillende lettertypes zien. Begin oktober was de keuze gemaakt
en begon Van der Kamp met het zetten; in het manuscript werden de niet te
zetten gedeelten met potlood doorgehaald. In 1898 kon de Handleiding aan
de leden van de van worden toegezonden; elk nieuw lid werd verplicht een
exemplaar aan te schaffen.
In 1920 verscheen een tweede druk, slechts verschillend van de eerste door
de toevoeging van een index. In 1905 was al een Duitse vertaling verschenen;
deze werd in 1908 in het Italiaans vertaald (herdruk 1974). In 1910 verscheen
een Franse vertaling van het Nederlandse origineel. Pas in 1940 verscheen een
Amerikaanse editie (herdruk 1968), maar al veel eerder had de Handleiding,
in de Duitse en de Franse edities, invloed uitgeoefend op de Amerikaanse en
Engelse archivistiek. In 1959 kwam een Chinese vertaling van de Amerikaanse
uitgave uit. In 1960, 62 jaar na de publikatie van de eerste Nederlandse editie,
verscheen in Brazilië een Portugese vertaling (tweede druk 1973).
Al deze edities vormen het bewijs dat de Handleiding inderdaad was, zoals
de inleiding op de Italiaanse editie het uitdrukte, 'non soltanto per l'Olanda,
ma si bene per tutti i paesi'.
Bronnen
J. FOX, A. L. GRAAFHUIS en F. C. J. KETELAAR, in:
Biografisch woordenboek van Nederland, i ('s-
Gravenhage 1979) 414-416, 487-489, n (Am
sterdam 1985) 168-171;
j.l. van der gouw, Archiefwetenschap
('s-Gravenhage 1973);
F, c.J. ketelaar, 'S. Muller Fz. en het Neder
lands archiefwezen', in: nab 78 (1974) 198-210;
F.c.J.ketelaar, 'Moderne ontsluiting van ar
chieven: alternatief voor bronnenpublikaties?'
in: Bron en publikatie. Voordrachten en op
stellen over de ontsluiting van geschiedkundige
bronnen, uitgegeven bij het 75-jarig bestaan
van het Bureau der Rijkscommissie voor Va
derlandse Geschiedenis ('s-Gravenhage 1985)
28-33
F.c.J.ketelaar, 'Drie generaties Feith (1778-
1913)', in: Acht Groningse juristen en hun Ge
nootschap. 225 jaren Pro Excolendo lure Pa
trio (Groningen 1986) 61-104;
e.ketelaar, 'Muller, Feith and Fruin', in: Ar
chives et bibliothèques de Belgique/Archief-
en bibliotheekwezen in België 57 (1987)
255-268;
a. w.m.koolen, Inventaris van de archieven
van de Vereniging van Archivarissen in Neder
land 1891-1960 (Den Haag 1978), inleiding;
e. lodolini, Archivistica, Principi e problemi
(Milano 1984) 61
g.w.a.panhuysen, 'De herziening van de
Handleiding. De Nederlandse oorsprong van
het 'beginsel van herkomst", in: nab 62 1957-
1958) 28-49;
a.e. M.RiBBERiNK, 'De toekomst en het verle
den, het phenomeen Muller 1874, 1974', in:
nab 78 (1974) 187-196.
Noot
Licht gewijzigde versie van de inleiding 'Het
ontstaan van de Handleiding' in 7 van de
Handleiding voor het ordenen en beschrijven
van archieven, door BV Erven B. van der
Kamp te Groningen aangeboden aan haar
oudste particuliere cliënt de Vereniging van Ar
chivarissen in Nederland ter gelegenheid van de
ledenvergadering te Groningen, 11 september
1986. (oplage 75 genummerde exemplaren).
151
