h
Elk jaar wordt aan het archief 15.000 meter modern archief ter overname aan
geboden. De administratie bepaalt met behulp van een termijnlijst welke ar
chiefbestanddelen voor overdracht in aanmerking komen. Er wordt geen al
gemeen toegepaste codering aangebracht. De administratie voorziet de mappen
of ordners van summiere omschrijvingen van inhoud en datum. Met behulp
van bewaarlijsten selecteren de archivarissen van het Hauptstaatsarchiv wat
voor overdracht in aanmerking komt. Van de ministeries wordt gemiddeld 35%
overgenomen, van de overige archiefvormers 5-10%. De openbaarheidstermijn
is 30 jaar.
Na een fraaie rit langs de Rijn naar Koblenz werd 's avonds een bezoek ge
bracht aan een oud kasteel te Gondorf aan de Moezel, waarin een hulpdepot
Aussenlagerwas gevestigd van het Landeshauptarchiv te Koblenz. Dit ar
chief is aangewezen voor zowel de bewaring van de archieven van de voorma
lige vorstendommen, kerken en kloosters als van de moderne overheidsarchieven
van het land Rheinland-Pfalz. De bouwkundige geschiedenis van het hulpde
pot gaf een indruk van de merkwaardige wijze waarop met dit historisch mo
nument is omgegaan. Het slot lag ingeklemd tussen rotswand en Moezel. Toen
een spoorlijn langs de Moezel werd aangelegd, stond het kasteel in de weg.
Daarom werd een tracé door het gebouw heengebroken. Het gedeelte tussen
spoorlijn en rotswand verviel tot een ruïne, het gedeelte tussen rails en water
werd in oude luister gehandhaafd. Echter, enige tijd later werd tussen spoor
lijn en rivier een verkeersweg aangelegd. Opnieuw stond het gebouw in de weg.
Een omleiding om het kasteel door het aanleggen van een kade in de Moezel
werd overwogen maar verworpen. In plaats daarvan werd een tunnel door het
kasteel aangelegd. Dit geeft de merkwaardige situatie dat je per auto aan de
ene kant het kasteel binnenrijdt, de binnenplaats oversteekt en aan de andere
kant er weer uitgaat. Het argument om op deze wijze met het monument om
te gaan, was dat het geheel er van de overkant van de Moezel nog mooi uitzag.
Donderdag 14 mei werd een bezoek gebracht aan het Bundesarchiv te Koblenz,
waar wij werden ontvangen door de directeur prof. dr. Booms en prof. dr.
F. P. Kahlenberg. Deze dienst is aangewezen voor de overname van de archie
ven van de centrale Bondsregering te Bonn en haar voorgangers vanaf 1871.
De archieven uit de periode 1871-1945 (Keizerrijk, Weimar-republiek, Derde
Rijk) zijn echter door de oorlogsomstandigheden uit elkaar getrokken. Het
grootste gedeelte van de stukken uit de archieven van het Keizerrijk (1871-1918)
was in 1945 al overgebracht naar het rijksarchief in Potsdam. Zij vielen in Rus
sische handen en bevinden zich nu in het Oostduitse staatsarchief in Potsdam.
De jongere stukken (republiek en Derde Rijk) berustten in 1945 veelal nog bij
de archiefvormers. Zij raakten of in Amerikaanse of in Russische handen of
werden, al dan niet opzettelijk, vernietigd. De Amerikanen droegen hun stuk
ken over aan de West-Duitsers, de Russen aan de Oost-Duitsers. Van formele
kontakten tussen het West- en het Oostduitse archiefwezen is geen sprake. Wel
zijn er informele kontakten. Zo worden Oostduitse onderzoekers in het Bun
desarchiv toegelaten, waarbij dikwijls als tegenprestatie micro-films van in Oost-
Duitsland berustende archieven worden geleverd. Bezoeken van Westduitse
archivarissen aan het oosten zijn echter bijna onmogelijk.
Ook hier een pas opgeleverd gebouw, vergelijkbaar qua opzet en uitvoering
354
De Aussenstelle van het Landeshauptarchiv
Koblenz in Gondorf
met het Algemeen Rijksarchief in Den Haag. In de veel soberder uitgevoer-
de magazijnen is geen klimaatbeheersingsinstallatie, maar alleen enige mecha
nische ventilatie. Wel zijn er eenvoudige brandwerende deuren en een wa
tersprinklerinstallatie voor het blussen van vuur. In tegenstelling tot Wiesba
den wordt hier staande berging toegepast. Het gebouw is met een zogenaamd
aktentransportsysteem uitgerust. Geborgen in speciale koffers worden stuk
ken langs aan het plafond bevestigde rails door het gebouw gevoerd (in Neder
land wordt dit systeem bij het ministerie van Onderwijs in Zo'etermeer toege
past).
Naast de in het archiefgebouw in Koblenz gevestigde afdelingen heeft het
Bundesarchiv ook enkele gedeconcentreerde vestigingen. Zo bevindt zich het
militair archief in Freiburg en worden de militaire persoonsdossiers in Aken
bewaard. In Bonn bevindt zich een tussendepot voor de opvang van de door
355
