Si27 rrTf een jaar in Londen-De zevenjarige °°ri°g
Waarm"" "ij d8e" kVe" taÜ,
den samen te werken los van zeurderig sectarisme, zijn te vinden op de lange
lijsten, waarop allen worden vermeld die in juli 1810 aan de algemene stede-
gesteld. CharleS Fran?0iS LebrUn (1?39~ 1824) werden V0OT"
Lebrun, die als burgerlijk luitenant-generaal en gouverneur-generaal van juli
1810 tot november .813 aan het hoofd stond van de inlijvingsadministrade
karakteriseerde de continuïteit in de bestuursontwikkeling en stimuleerde met
trTdides'in''s landhtSbdSef 660 Prindpiële afl<eer van het totalitarisme de beste
tradities in s lands administratie in de centrale periode 1810-1813.
Lebruns jonge jaren
SormandlëTin nd™ °P 19 1739 geb°ren °P een boe^erij in
mandie. Zijn vader, een boerenzoon, was een welgesteld landbouwer die
der, lts?*'" Va° dorP8'!ko2en werd diein 1766 de litel écu,er,'rid-
i,„d° HitSr """'t""8°U<1 W"S' 'eiSde hii °"s 'dn" H„ge-
land. Hij had op het college te Parijs onder meer Engels, Italiaans en Spaans
geleerd en was een aanhanger geworden van Montesquieu. Diens leer van de
scheiding van de machten zou in ons land en in Engeland in de praktijk te bestu
(1756 1763), die de Engelse overmacht als handelsstaal en koloniale mogend
beid ten koste van de Franse overzeese handel bevestigde, liep ten inde Te
dringen. 6 RMk*k fa ~isch opzicht Xtrug
reoTtitlfvooTd Lebmn °P V°°rSpraak van 2iJ'n hoogleraar een aanstelling als
repetitor voor de zoon van de eerste president van het parlement van Parijs
Maupeou. Die benoeming bepaalde zijn leven en fortuin. Bij de grootvader van
jn pupil, Frankrijk's v.ce-kanselier, waardeerde Lebrun de beminnelijkheid
bij diens zoon, de eerste president, de werkkracht en de levensernst 3 Het wa'
1768 van de eerste president tot kanselier leidde een tijd in van politieke be
TZ ftantte!' °°k VO°r Ubrun'die secretaris ,a„ de kanselier dien-
Het Fra"Se bestuur was toe aan revisie. De staatsuitgaven overtroffen de
m omsten, de staatsschuld groeide onrustbarend en de machtige parlementen
ver in er en een ingrijpende nationale vernieuwing. In 1770 was de schatkist
leeg en op voordracht van Maupeou werd een nieuwe minister van FinandS
enoem erray, een specialist, die zich niet door de publieke opinie liet inti
mideren. Terray schorste de aflossing van de staatsschuld en brach'de "nm
terug op 4%; een hogere rente betekende immers woeker Pensioenen boven
de zeshonderd pond werden progressief belast met extra heffingen van vijftien
ertig procent. De belastingvrijheid van de adel werd aangetast* alle na 1715
veïl JsT6 m°eSten t6gen f°rSe retribUtieS WOTden bevestigd oi straffe van
De stugge, integere Terray, een abbémet fortuin en een maitresse werd be
o ^en onder laster- Tot veel protest leidde ook de opheffing van de archaische
parlement™, Regie,,,. Mangen verloren de i„stl,utioneïe eteuTe» aMle!
130
juridische functies werden tot woede van velen afgeschaft omdat ze overbodig
waren, omslachtig en schadelijk voor de economische ontwikkeling.
In 1774 stierf, eenzaam en beklad, Lodewijk xv. Zijn twintigjarige kleinzoon
en opvolger Lodewijk xvi ontsloeg Terray en Maupeou en herstelde de oude
parlementen. De nieuwe vorst vreesde de opkomst van een autoritaire bureau
cratie en was van oordeel, dat de regering de publieke opinie diende te vol
gen.5 Lebrun, die in 1773 een zeventienjarige erfdochter had getrouwd, ging
rentenieren. Hij nam van Maupeou een klein landgoed over onder Dourdan,
niet ver van Rambouillet, en verdiepte zich in de literatuur. Om de plaatselijke
werkgelegenheid te verruimen richtte hij geheel in de geest van die tijd een tex-
tielfabriekje op en een leerlooierij. Politieke ambities koesterde hij niet. Wel
ergerde hij zich aan de ministers, die de moed niet hadden te werken aan een
evenwicht tussen inkomsten en uitgaven.
Dagen van enthousiasme
Onder Lodewijk xvi dreef Frankrijk af naar een bankroet en naar de revolu
tie. In april 1789 publiceerde Lebrun een brochure La voixdu citoyen, waarin
hij pleitte voor een tweekamerstelsel en voor kiesrecht voor de grondbezitters.
Titels mochten enkel voorrang geven, geen exclusieve aanspraken of belasting
privileges.6 Hij was lid van de Assemblée Nationale Constituante (1789 - 1791)
als afgevaardigde van de derde stand van het district Dourdan. Lebrun werkte
in de Assemblée als rapporteur en voorzitter van financiële commissies. In een
rede op 22 september 1790 prees hij Terray, die niet teruggeschrokken was voor
een bankroet en die geweigerd had door middel van leningen de toekomst te
belasten met het verleden.7 Hij was, vertelde hij later zijn kinderen, gelukkig
in die tijd, 'ces jours d'enthousiasme et d'espérance'.8
Na het uiteengaan van de Constituante op 30 september 1791 werd Lebrun
gekozen tot president van het dagelijks bestuur van het departement Seine et
Oise. Dit welvarende departement, iets groter dan de provincies Noord-Brabant
en Limburg tezamen, omgaf Parijs. De welgestelden beleefden er gouden tij
den. Dankzij de inflatie en het wegvallen van de Engelse concurrentie bloei
den landbouw en industrie. Bij de verkopingen van het genationaliseerde ker
kelijke onroerende goed verwierf de bourgeoisie er voor schappelijke prijzen
zeszevende van de buit.9 De maatschappelijk kwetsbaren echter kregen het
moeilijk. Het revolutionaire geld, de assignaten, verloor aan waarde, gemunt
geld werd schaars, de prijzen stegen, de oogst was matig en schaarste werd
gevreesd. Men riep om maximumprijzen en er rees verzet tegen het vervoer
van levensmiddelen. Als president van het departementaal bestuur trad Le
brun met kracht op tegen hen, die voedseltransporten belemmerden of die mark
ten, van kapitaal belang voor de bevoorrading van de hoofdstad, verstoor
den.10 Tijdens de terreur verpieterde Lebrun, naar eigen zeggen, wachtend op
de dood gedurende dertien maanden in het diepst van een cachot.11 Thuis wer
den door zijn echtgenote en schoonmoeder zijn papieren verbrand, waaron
der het manuscript van een studie over de overheidsfinanciën in Frankrijk en
Engeland.12
131
