kundemethodes nogal aangehangen en ook bij wereldoriëntatie neemt zij een
belangrijke plaats in. Ook als onderdeel en concretisering van de algemene ge
schiedenis kan de regionale geschiedenis, en daarmee het archief, voor de ba
sisschool nuttig zijn. Van der Woel voelde er niets voor om basisschoolklas
sen in het archief te laten werken,6 maar het zou mijns inziens voor bij
voorbeeld zesde-klassers ook zeer motiverend kunnen werken. Onderwerpen
als de geschiedenis van stad of dorp, gebouwen, kerken, verenigingen etc. zou
den door zesde-klassers (met goede voorbereiding en begeleiding) best aange
pakt kunnen worden. Uiteraard moeten de ruimte en de begeleiding optimaal
zijn.
Zoals gezegd, komt het er in praktijk echter op neer dat de hogere klassen
van mavo, havo en vwo van het archief gebruik maken. In deze bijdrage zal
ik verslag doen van een project van een vierde klas vwo in het gemeentear
chief van Naaldwijk.
2
Project van 4-vwo van het Westland College op het Gemeentearchief
van Naaldwijk
In de maanden januari en februari 1985 hebben drie 4-vwo klassen van het
Westland College een onderzoek gedaan in het archief van de gemeente Naald
wijk. Over de periode 1850- 1900 werden de economische situatie in de ak
kerbouw (dus ook de tuinbouw) en in de veeteelt en de positie van de minver
mogenden bekeken.
2-1 Waarom archief?
Waarom heeft de geschiedenissectie van het Westland College besloten om met
4-vwo archiefonderzoek te gaan doen? Ten eerste was dit een onderdeel van
vakpromoting. Men vond eigenlijk dat er te weinig leerlingen in de examen-
groepen kwamen, dus werd besloten te proberen het vak geschiedenis zo inter
essant mogelijk te maken voor de leerlingen. Ten tweede bestond er al wat lan
ger een hang naar wat meer regionale geschiedenis, nog versterkt door de
omstandigheid dat vrijwel alleen Westlandse leerlingen het Westland College
bezoeken.
In 1983 had men in verband met een projectweek al eens kennisgemaakt met
het gemeentearchief in Naaldwijk. 4-vwo had toen met materiaal uit het ar
chief (kranten) een krant uit de jaren '30 samengesteld. Op deze manier ont
stond het contact met de gemeentearchivaris P. A. Smit. 'Kort samengevat',
zegt W. van Hout, docent geschiedenis aan het i.w.c. (dat is het Interconfes
sioneel Westland College), is het werken in het archief een logisch uitvloeisel
van vakpromoting en hang naar regionale geschiedenis'. De keuze is op het
vwo gevallen omdat, zo vermoedt G. Schuurman, eveneens docent geschie
denis aan het i.w.c., de HAVO-Ieerlingen over het algemeen te weinig interesse
en motivatie zouden hebben, minder in ieder geval dan die van het vwo. Het
vierde vwo-jaar is bovendien eigenlijk een extra jaar geschiedenis, dus kan met
deze klas ook wat extra's gedaan worden. 'Bovendien', zegt Schuurman, 'wil
len we laten zien wat geschiedenis óók inhoudt. Dat dat niet alleen is iets ver-
tellen over een bepaalde periode, maar ook iets zelfstandig onderzoeken'. Van
Hout vindt ten slotte ook dat ze niet voor niets op het Voorbereidend Weten
schappelijk Onderwijs zitten en daarom best eens met archiefmateriaal onder
zoek kunnen verrichten.
2-2 Voorbereiding
Nadat men besloten had met 4-vwo een onderzoek in het gemeentearchief te
gaan doen, heeft men enkele sectie-vergaderingen gehouden, waarin bespro
ken werd welke onderwerpen aan bod zouden komen en hoe het geheel aange
pakt zou worden. Vervolgens werd in de algemene literatuur datgene bekeken
dat betrekking had op de uitgekozen onderwerpen. Later is nog meer litera
tuur verzameld, die de leerlingen bij het onderzoek gebruikt hebben. Ten slot
te zijn er nog enkele gesprekken geweest met de gemeentearchivaris van Naald
wijk, P. A. Smit, en zijn er enkele ochtenden en middagen besteed om in het
archief de stukken te bekijken, en uit te zoeken wat bruikbaar was. Schuur
man hierover: 'Met het vorige project (de krant uit de dertiger jaren) hebben
we enkele nare ervaringen gehad, omdat we het niet goed genoeg voorbereid
hadden. Dus hebben we gezegd: als we in het archief willen werken, moeten
we het goed voorbereiden. We hebben precies aan elke groep aangegeven wel
ke bronnen er bestudeerd moesten worden. Als ze dat zouden doen, moest er
iets van te maken zijn. We hebben alle stukken op het archief doorgekeken
waarvan we dachten dat die bruikbaar zouden zijn. We hebben gekeken of
datgene eruit te halen zou zijn wat de algemene literatuur over die onderwer
pen zei'.
De voorbereiding was dus goed. Ook Smit vond dat men de bronnen goed
had doorgepraat en dat de leerlingen voldoende materiaal hadden om te ver
werken.
2-3 De opdracht en de gebruikte bronnen
Er is met drie verschillende klassen gewerkt, maar ik zal me tot één klas beper
ken. De klas werd verdeeld in vijf groepen en de algemene opdracht was:
Fase i: Het archiefonderzoek
Voor dit gedeelte van het onderzoek moet je gebruik maken van de onder-
werpsomschrijving. Daar staat precies in wat je moet doen en hoe je het moet
verwerken. Wanneer je de tabellen en grafieken ingevuld hebt, ga je ze beschrij
ven; bij voorbeeld: tussen 1890 en 1900 is de graanprijs met 50% gestegen,
of het aantal huwelijken is tussen 1880 en 1890 gehalveerd.
Fase n: Het boekonderzoek
Met behulp van boeken en/of fotocopieën die de algemene geschiedenis van
Nederland behandelen, ga je bestuderen hoe jullie onderwerp beschreven wordt.
Concentreer je alleen op zaken waar je archiefonderzoek op gericht was.
35
34
