Nota, te setten dair't behoirt
Enkele opmerkingen over de oudste registers van het archief
van het Hof van Holland.
R. W. G. Lombarts*
1
Wellicht is het een voordeel geweest, dat een archivaris eerst in de laatste fase
van zijn ambtelijk leven bouwheer is geworden. Hij heeft in de loop der jaren
vele archiefgebouwen gezien en voor- en nadelen van gekozen oplossingen kun
nen toetsen aan de eigen praktijk. Een voordeel was ook dat bij de Rijksge
bouwendienst door de negen nieuwe rijksarchiefgebouwen, die sinds de jaren
zestig zijn gerealiseerd, ervaring was opgedaan met de zeer specifieke eisen van
dit soort bouwwerken.
Een derde voordeel was, dat het programma van eisen is opgesteld in een
tijd van ruimdenkendheid en dat de aanbesteding volgde in een periode, dat
de aannemers tuk waren op orders, zodat het plan in volle omvang kon wor
den gerealiseerd. De kwaliteit van de uitvoering heeft er onder het toeziend
oog van dr. D. de Jong van de Rijksgebouwendienst, van de afdeling gebou
wen en materieel van w.v.c., van de architecten en opzichters, maar ook van
de aannemers zelf niet onder geleden.
De ervaring leert tevens, dat de vele tijd, die een bouwheer en zijn medewer
kers in zulk een project steken, niet verloren is, integendeel. Een nieuw archief
gebouw moet vele decennia meegaan. Gemaakte fouten wreken zich dan ook
decennia lang. Thans zijn wij tevreden, zeer tevreden zelfs met dit paradepaard
onder de archiefgebouwen van de Benelux.
Noten
1 j.p.a.coopmans, 'De spectaculaire start van
het Rijksarchief in Noord-Brabant', in: Neder
lands Archievenblad 85 (1981), 149 e.v.
2 j.h. hennis, Bouwhistorisch onderzoek Rijks
archief in de provincie Noord-Brabant, uitgave
Rijksgebouwendienst ('s-Gravenhage 1985).
3 Verslagen 's Rijks Oude Archieven, 1904
('s-Gravenhage 1905), 90.
4 Deze beschrijving is afkomstig van het archi
tectenbureau Ahrens, Kleijer, Balier uit Ooster
beek.
Summary
The new building of the State Archives in the province of Noord-Brabant in
the city of Den Bosch is a remarkable one. An old fort, called 'Citadel', built
between 1639 and 1642 and in military use until 1965, was metamorphosed
in a building which meets the needs of modern archival management. Besides,
it maintains its monumental value. The author, State Archivist in the provin
ce of Noord-Brabant, describes the development of this metamorphosis.
366
Bij het Rechtshistorisch Instituut te Leiden verscheen dit jaar het derde deel
in de editie Memorialen Rosa 1428-1447. Het eerste deel (Leiden/Haarlem
1929)1 bevat een bloemlezing uit de oudste memorialen 1, li en lil (1428-1438),
een inleiding van de toenmalige Leidse hoogleraren A. S. de Blécourt en
E. M. Meijers en de door mejuffrouw E. H. Korvezee samengestelde lijsten van
'leden van en de hoge ambtenaren bij het Hof' van 1428- 1811.
In het tweede en derde deel zijn de memorialen IV, v en vi (Leiden 1982)2
en vu, vin, ix en x (Leiden 1985)3 uitgegeven. Anders dan de uitgave van 1929
zijn deze twee delen geen bloemlezingen, maar geven ze alle in de memorialen
voorkomende teksten in een korte samenvatting (regesten en kopregesten) weer;
van ongeveer 30% van de zaken is bovendien een volledige transcriptie opge
nomen. Waar de teksten elders in een toegankelijke gedrukte bron voorkomen,
is daar in de uitgaven van 1982 en 1985 naar verwezen. Voor zover mogelijk
zijn de in de memorialen bij elkaar horende teksten door middel van onderlin
ge verwijzingen met elkaar in verband gebracht. Er resteren nu nog vier uit te
geven delen: de memorialen Rosa xi, XII en xm en het zogenaamde memori
aal T cas N. Dit laatste memoriaal is afkomstig uit het oude leen- en register-
kamerarchief van de graven van Holland. Het is tussen 1899 en 1920 naar het
archief van het Hof van Holland overgebracht door de toenmalige rijksarchi
varis P. A. N. S. van Meurs.4 De editie-serie zal worden afgesloten met een
apart deel voor een inleiding, een chronologische lijst en de indices.
De dertien memorialen Rosa lopen over de periode augustus 1428 oktober
1447. Vanaf 1435 kan men een serie A (Rosa II, v en vm) en een serie B (Rosa
in, vi, vu, XI, xil en xm) onderscheiden; daarnaast bestaat een apart register,
het zogenaamde 'boek van oirloge' (Rosa iv)3, dat de aantekeningen over de
Wendische oorlogen en de oorlog met de Engelsen bevat (zie figuur 1). In de
periode mei 1443 - januari 1445 worden naast de delen vu en vm ook de de
len IX en x bijgehouden (zie figuur 2). Deze twee delen, die op elkaar lijken aan
367
