8 Bovenste magazijnverdieping van het ara-depot. Doorzicht ter hoogte van het
dwarsverband, gezien in de 'langsrichting' van het gebouw. Zichtbaar zijn de
schappen, een tweetal handgrepen en, bovenaan, de golfplaten luiken van de
dwarsganglantaarns. Door de leegstand van een groot deel van het gebouw wordt
een haast surrealistisch beeld teweeg gebracht.
Foto H. Krüse thd.
1862 Verbouwing van de UB te Leiden onder gemeente-architect Schaap. De
sedert 1591 in de St.-Agneskapel gevestigde UB wordt aan de eisen van de tijd
aangepast (eerder gebeurde dat in 1822). Er komt een zelfdragende ijzerconstruc
tie met roostervloeren; de houten kasten staan vrij van de draagconstructie
en zijn als doorgaande elementen opgetimmerd. Er zijn Klüfte zonder 'vang
net'. Het magazijnsysteem is nog niet consequent doorgezet (kasthoogte van
ca. 3 m komt voor). Voorbeeld voor deze en de hierna te noemen bibliotheek
van Schaap was de British Library, welke hij, naast andere bibliotheken, ten
behoeve van deze opdrachten bezocht.
1863 Nieuwbouw van de ub te Groningen, eveneens onder Schaap (zie afb.
9). Het betreft een gebouw bestaande uit een depot met aan drie aansluitende
zijden de dienstruimten. De inrichting van het depot komt overeen met die van
de Leidse ub (houten kasten van tamelijk grote hoogte, ijzeren draagstructuur
met gietijzeren roostervloeren).
1875 Nieuw depot van beperkte omvang bij de ub te Leiden. Onder archi
tect De Boer wordt dit zogenaamde 'Witte gebouw' aan de noordzijde van de
voormalige St.-Agneskapel gebouwd. In het gebouw zijn al veel van de 'ideaal-
eisen', zoals hiervóór geschetst, verwezenlijkt (zelfdragende ijzer constructie,
magazijnsysteem, roostervloeren, Klüfte met gaas, treestangen, handgrepen
etc). De kasten zijn evenwel nog grotendeels van hout. Ook de oorspronkelij
ke bekapping (dubbel schilddak), met daklichten, schijnt van hout te zijn ge
weest. De kappen zijn vervangen door een plat. Door de verhuizing van de
ub in september 1983 naar het complex aan de Witte Singel hebben dit depot
348
v&uÊm
9 Begane grond van het gedeelte van de Universiteitsbibliotheek in Groningen, dat in
1864 gereed kwam.
Foto uit: Academia Groningana mdcxiv-mcmxiv.
en de verderop te behandelen uitbreiding ervan hun functie verloren. Naar ver
luid zijn er plannen de beide objecten ingrijpend te verbouwen.
1879 Verbouwing van de Pieterskerk te Maastricht tot rijksarchief onder
PJHCuypers en de dan juist in rijksdienst werkzame Jvan Lokhorst. Hoe
wel het hier een archiefbouw betreft die zich geheel aan de vergelijking met de
'magazijnen' onttrekt, vindt vermelding plaats omdat Van Lokhorst met dit
werk zijn eerste schreden deed onder leiding van zijn chef Victor de Stuers
en architect Cuypers-op het gebied van de archiefbouw.
1881 Nieuwbouw van het rijksarchief te 's-Hertogenbosch door Jvan Lok
horst. Het weinig omvangrijke gebouw omvat een afdeling met dienstruimten
aan de straat (Waterstraat) en een nagenoeg vierkant depot (ca 11 x 11 m) daar
achter. Beide delen zijn in één bouwlichaam ondergebracht en zijn door brand
vrije deuren van elkaar gescheiden (géén Münsters systeem). In het depot toont
Van Lokhorst dat hij studie heeft gemaakt van de ontwikkelingen op het ge
bied van de depotbouw. Hij past een gedeeltelijk vrijdragende ijzerconstruc
tie toe met roostervloeren (van smeedijzer). De verdiepingen hebben een hoogte
van 2,25 m: opstapijzers zijn dan ook niet nodig. Er is enkel laterale verlich
ting en de kasten zijn deels nog in hout uitgevoerd. In het depot waren nog
verschillende onvolkomenheden te signaleren zoals de, op zich fraaie maar on
praktische, gietijzeren spiltrappen, de onnodig ruime galerijen, toepassing van
houten - brandbaar! - dakbeschot etc.
Ondanks deze tekortkomingen hebben dit depot en dat van de uitbreiding
in 1887 (zie verderop) model gestaan voor latere depots in Nederland. Bekend
349
