den opgericht en vervult thans reeds blijkens een interim-rapport een belang
rijke rol (nr. 4, 487-492).
Een bijzondere positie wordt ingenomen door het 'Geheime Staatsarchiv'
van de 'Stiftung Preussischer Kulturbesitz'. Het 'Geheime Staatsarchiv' be
heert de archieven van de voormalige Pruisische centrale regering, de provin
cie Oost-Pruisen en het Brandenburgs-Pruisisch huisarchief.
Toevalligerwijs is in nummer 4 een artikel van Wolfgang Leesch geplaatst
over het archiefwezen in de ddr vanaf 1971. Een merkwaardige gewaarwor
ding is het te moeten constateren dat Leesch een tweetal Oostduitse aange
legenheden signaleert - en bepaald niet met instemming-die, als ik me niet
vergis, min of meer op dezelfde wijze bij verschillende Nederlandse archief
diensten geregeld zijn. Het eerste punt betreft de organisatorische splitsing in
een ontsluitings-(inventarisatie-afdeling) en een afdeling externe dienstverle
ning. Leesch volstaat met een verwijzing naar de 'National Archives' van de
Verenigde Staten, waar aanvankelijk een soortgelijke organisatorische vorm
bestond, maar niet bleek te voldoen.
Meer kritiek heeft Leesch op, wat hij noemt, de reducering van het beroeps
beeld van de archivaris tot de werkzaamheid van louter beheerder van archi
valia, waarbij een adequate kennis van historische achtergronden en kreatief
historisch onderzoek ontbreekt. Een systeem van planning, die ook de geeste
lijke arbeid omvat, en een eenzijdige opleiding die de archivistiek van een
historische hulpwetenschap tot hoofdvak promoveert bij een gelijktijdige de
valuatie van de geschiedenisstudie, hebben er volgens Leesch toe geleid dat al
le kreatieve arbeid en initiatieven geïnvesteerd worden in het onderzoek naar
de methode van planning, leiding en organisatie, kortom het management,
terwijl de archivistische werkzaamheden in hun verloop geschematiseerd, ge
rationaliseerd en genormeerd worden.
In de invoering van het zogenaamde 'Dokumentationsprofil'- een over
zicht van de belangrijkste historische gebeurtenissen, processen en structuren
in een bepaalde regio, welke in de archiefbeschrijvingen verdisconteerd wor
den - ziet Leesch een poging om het gebrek aan historische kennis te onder
vangen. Een opmerkelijk fenomeen in het Oostduitse archiefwezen is de toe
passing van het principe van de socialistische concurrentie, die in de
socialistische centraal geleide economie de plaats inneemt van de individuele
concurrentie van de markteconomie.
De socialistische concurrentie, die zich van de individuele concurrentie on
derscheidt door een planmatige aanpak en dwangmatig karakter, krijgt ge
stalte tussen projectgroepen en tussen archiefdiensten, vooral bij de ontslui
ting van gelijksoortige archiefbestanden. Een 'concurrentie-overeenkomst'
regelt taak, procedure, termijn en uitwisseling van ervaringen. Aan de hand
van voortgangsrapporten worden de prestaties vergeleken en de wedstrijd
beslist.
Vanaf circa 1970 streeft men naar een nieuwe, dat wil zeggen een socialisti
sche archiefterminologie, niet zozeer omdat de termen aanvulling of uit archi-
vistisch oogpunt verbetering behoeven, maar omdat, volgens de marxistische
theorie, maatschappelijke toestanden en veranderingen zich in het bewustzijn
weerspiegelen, waardoor de taal als expressie van dat bewustzijn - en dus ook
archieftermen - zich bij maatschappelijke veranderingen aanpast.
296
In 1980 zijn in de Bondsrepubliek richtlijnen en technische aanbevelingen van
kracht geworden voor de verfilming van archivalia, met het doel een scha-
duwarchief te vormen om het risico van algehele teloorgang van historische
informatie bij enigerlei ramp te beperken. Een overzicht van de vorderingen
lezen we in nr. 2, 179-188. In hetzelfde nummer staat een artikel over het mi
crofilmarchief van de Duitstalige pers en het 'Institut für Zeitungsforschung
der Stadt Dortmund' (nr. 2, 201-208). Voorts zijn aan wijzigingen opgeno
men voor een doelmatige archivering van foto's (nr. 2, 209-218).
Brigitte Booms schrijft over het nieuwe gebouw van het 'Bundesarchiv' in
Koblenz. Hierbij springt in het oog dat niet gekozen is voor een enkel massief
bouwwerk: het vloeroppervlak wordt verdeeld over verschillende kleine ge
bouwen, waarvan geen enkel meer dan zes verdiepingen zal bevatten (nr. 2,
195 - 202). Bij de selectie van archieven van de belastingdienst in Nedersaksen
wordt ten aanzien van belastingdocumenten van particuliere ondernemingen
een tweetal procedures toegepast:
1 een numerieke selectie (1 van het totaal) volgens een statistisch-wetenschap-
pelijke methodiek;
2 een selectie met behulp van diverse kriteria, zoals omzet, personeelsbestand
(nr. 4, 485-488).
Een discussie in Der Archivar over de vraag of het wel terecht is dat het ge
bruik van archieven door particulieren voor genealogisch onderzoek belast is,
wordt voortgezet (nr. 4, 517-518).
R. H. Krans
Nieuwe ABC-regels
Na een zorgvuldige voorbereiding verscheen begin september de achtste druk
van de bekende abc-regels; handleiding voor het alfabetisch rangschikken.
Deze uitgave werd voorbereid door de Afdeling Alfabetiseren van de Neder
landse Stichting voor Classificatie en andere Ontsluitingsmethoden (ncs).
Ten opzichte van de vorige uitgave is de nieuwe druk aanmerkelijk vereenvou
digd. Dit geschiedde onder meer om tegemoet te komen aan nieuwe opvattin
gen en het gebruik van moderne apparatuur, zoals computers en tekstverwer
kers. Ook waren in de loop der jaren verschillende detailvoorschriften
ingeslopen die gemist konden worden. Dit heeft geleid tot een herindeling van
de hoofdstukken.
Na voorwoord en inleiding volgt een lijst met omschrijvingen van begrip
pen die in de handleiding worden gebruikt. Dit was nodig omdat aan bepaalde
termen in de handleiding een specifieke begripsinhoud wordt toegekend, die
soms wat afwijkt van het gangbare. Zo worden in de handleiding alle te rang
schikken eenheden aangeduid als naam. Voor namen van natuurlijke perso
nen (persoonsnamen), collectiviteiten (firma's, instellingen, stichtingen, vere
nigingen, commissies enz.), planten, dieren, straten, gebouwen, schepen enz.
levert dat geen enkele moeilijkheid op. Voor namen (titels) van boeken, rap
porten en tijdschriften is men er al mee vertrouwd, maar voor trefwoorden,
297
