eindredacteur van de inventaris, drs. J. Hofman, maakte duidelijk dat die een
wording zeker niet zonder slag of stoot verlopen is. In feite bleef men in Gelder
land de handhaving van de oude gewestelijke autonomie bepleiten en verdedi
gen totdat onder de druk der politieke omstandigheden die geluiden wel
moesten verstommen. Na het herstel der onafhankelijkheid keerden de voor
standers van de 'oude voet' ook in het Gelderse provinciale bestuur terug.3
Dat de inventaris der Bataafs-Franse archieven een ontsluiting van rijk
bronnenmateriaal betekent, blijkt uit een bundel van elf artikelen Van Gelre
naar Gelderland. Aspekten van de overgang van de achttiende naar de negen
tiende eeuw, samengesteld ter gelegenheid van de voltooiing van de inventari
satie. Zonder een afgerond beeld van de hele periode te willen geven, belichten
de auteurs facetten van bestuur en samenleving in de jaren 1795-1813. Behalve
de redacteuren werkten aan deze uitgave mee een studiezaalbezoeker en mede
werkers van het rijksarchief, twee geschiedenisstudenten van de universiteit in
Nijmegen en de provinciale inspecteur der archieven. De rijksarchivaris in Gel
derland gaf aan de hand van twee artikelen een beeld van de inhoud van de bun
del en overhandigde vervolgens een exemplaar aan de Commissaris der Ko
ningin.
In zijn dankwoord wees de Commissaris der Koningin, de heer M. de Bruij-
ne, erop dat tegenwoordige bestuurders van het verleden kunnen leren. Tot
1877, het benoemingsjaar van de eerste rijksarchivaris in Gelderland, zorgde
het provinciaal bestuur van Gelderland uitstekend voor de oude gewestelijke
bestuursarchieven, daartoe mede in staat gesteld door bijdragen uit de rijks
kas. Het beheer van de provinciale archieven is dus niet altijd een rijkstaak
geweest en evenmin is de grens in het Voorlopig Standpunt van de minister
van wvc voor een provinciaal beheer, namelijk 1814 historisch gefundeerd.
116
Daarentegen biedt het verleden wel een duidelijke basis voor de mening van
de provinciale besturen, dat de beheerstaak van de rijksarchieven in zijn ge
heel met de daarbij behorende middelen aan de provincies dient te worden
overgedragen.
Een gezellig samenzijn met een hapje en een drankje besloot tenslotte deze
bijeenkomst.
De inventaris: J. Hofman e.a., Inventaris van de archieven der gewestelijke
besturen in de Bataafs-Franse tijd in Gelderland, 1795-1813, Arnhem, 1982,
1983, 7 dln. 2194 blz. (f 125,- per set excl. 10,- verzendkosten) is evenals
de bundel: H.B. N.B.Adam, J. Hofman en G. J.Mentink, ed., Van Gelre naar
Gelderland. Aspekten van de overgang van de achttiende naar de negentiende
eeuw, Arnhem, 1984, n 156 blz. (f 15,- excl. verzendkosten 5,25) ver
krijgbaar bij de Provinciale Archiefinspectie in Gelderland, postbus 9090,
6800 gx Arnhem.
H.B. N.B.Adam
Noten
1 Zie ook de recensie door F.J.M.Otten in NAB
88 (1984), 258-263.
2 Zie bijvoorbeeld zijn artikel in Gelre 62 (1981),
191-224: 'Van Staatkundig dagblad tot Arn-
hemsche Courant. Mensen en achtergronden'.
De heer Beekelaar initieerde bovendien een
doctoraal werkcollege in de Bataafs-Franse ar
chieven, vrijwel direct na de voltooiing van de
inventaris.
3 Uit een door mij ingesteld onderzoek in ver
band met een nog te publiceren artikel over de
bestuursorganisatie in Gelderland tussen de
cember 1813 en januari 1818 bleek mij de
voorkeur bij de gouverneur en Gedeputeerde
Staten voor de terugkeer naar systemen en in
stellingen van vóór 1795 (Van Hogendorps 'ou
de voet').
Het einde van het feest
Op woensdag 2 januari j .1. werd in aanwezigheid van alle medewerkers en hun
huisgenoten de viering van het honderdjarig bestaan van het Gemeentearchief
van 's-Gravenhage afgesloten. Een jubileumjaar dat in alle opzichten succes
vol genoemd mag worden, met een enorme variëteit aan evenementen met na
me ten behoeve van de Haagse burgerij. Maar ook de eigen dienst werd in de
loop van het jaar niet vergeten. Op initiatief van het personeel van het Ge
meentearchief werd een beeld vervaardigd door de Haagse kunstenaar Rob
Pleijsier. Het kunstwerk (hoogte exclusief sokkel: 80 cm., materiaal: steriet)
stelt een lezende vrouw voor en werd op 2 januari door het personeel aangebo
den aan gemeentearchivaris H. Bordewijk. Onder de titel 'Kennis en Ont
spanning' symboliseert het beeld het doel van de bezoekers. Wanneer u het
Gemeentearchief betreedt, zult u het fraaie werk dan ook niet onopgemerkt
passeren.
117
