vanaf 1685 per maand doorlopend genummerd. De beschrijvingen van deze
series konden dan ook automatisch door het systeem worden gegenereerd, de
eerste vanaf januari 1675, de tweede vanaf januari 1687. Hierbij werden de Te
kenfuncties van het tekstverwerkingsprogramma benut. Een eenvoudig re
kenprogramma werd ingevoerd en voor herhaald gebruik op diskette opgesla
gen. Dit programma werd desgewenst in het werkgeheugen ingelezen en
automatisch pagina voor pagina uitgevoerd. Zo nummerde het systeem de
opeenvolgende registers en bracht daarna met behulp van een ander hulppro
gramma automatisch vóór de nummers de aanduiding 'sg' aan.
Met de verwerking van de gegevens betreffende de secrete resoluties kon
pas worden begonnen toen de jaarindeling van alle pagina's met ordinaris re
soluties vaststond. De aanvankelijke opzet om de secrete resoluties in de in
ventaris na de ordinaris resoluties te plaatsen was namelijk verlaten. Nu werd
de voorkeur gegeven aan een opzet waarin elke pagina met ordinaris resolu
ties zou komen te staan tegenover een pagina met secrete resoluties uit dezelf
de periode. De basislay-out, de pagina-indeling en de datering moesten dus
zoveel mogelijk met die van de ordinaris resoluties overeenkomen.
Ook bij de secrete resoluties kwamen bij invoer van de gegevens de verschil
len tussen de perioden vóór en na 1671 duidelijk aan het licht. Voor de eerste
periode kon door het kleine aantal inventarisnummers en het gebrek aan uni
formiteit geen formulier worden gebruikt. Voor de jaren na 1671 werd een
formulier ontworpen met een kolom voor de datering aan de linkerkant en
drie kolommen voor de verschillende ontwikkelingsstadia daarnaast. Ook nu
was, net als bij de ordinaris resoluties 1576-1672, de invoer zo gevarieerd dat
elk inventarisnummer met de hand moest worden ingetoetst en niet automa
tisch door het systeem kon worden ingevuld. Wel werd, vergeleken met de
verwerking van de gegevens betreffende de ordinaris resoluties, op een ander
punt een belangrijke efficiencyverbetering bereikt. Doordat de computer in
een vroeger stadium werd ingeschakeld konden de gegevens onmiddellijk na
dat ze verkregen waren worden ingevoerd, geprint en bij het voortgezette on
derzoek worden gebruikt.
4
Definitieve vaststelling van de pagina-indeling
Toen de gegevens van de resoluties waren ingevoerd, kwam de nadruk op
tekst revisie te liggen. Allereerst bleek het wenselijk alle inventarisnummers
die voorzien zijn van een index te onderscheiden van die zonder index. Hier
toe werd een typografische kunstgreep uitgevoerd. De letters die aan de eigen
lijke inventarisnummers voorafgaan en die tot dusver alle in kapitaal waren
ingevoerd, werden nu in onderkast gezet als zij niet op registers met een index
betrekking hadden. De meest voorkomende letteraanduiding ('sg') werd
door de tekstverwerker automatisch opgezocht en desgewenst na een druk op
de knop in 'sg' omgezet.
Voorts werden de annotatiemogelijkheden vergroot door boven de kolom
men letters te plaatsen ter identificatie van plaatsen in die kolommen. Na een
malige invoer en opslag in hetzelfde 'toetshandelingsgeheugen' (thg) dat bij
het rekenprogramma en het aanbrengen van de SG-aanduidingen was ge-
92
bruikt, werd deze aanpassing over het gehele tekstbestand door het systeem
automatisch gegenereerd.
Ook de lay-out onderging een essentiële verandering. Bij nader inzien leek
de overzichtelijkheid ermee gediend als de uiteindelijke a4 afdrukken van de
linkerpagina's met de ordinaris resoluties en de corresponderende pagina's
met secrete resoluties aan elkaar zouden worden gemonteerd. Daarom werd
op de rechterpagina's de kolom voor de datumvermelding van de linker- naar
de rechterkantlijn overgebracht, terwijl de letters boven de kolommen van de
rechterpagina's op die van de linkerpagina's werden afgestemd. Ook deze ver
anderingen konden over bijna het gehele bestand van pagina's met de secrete
resoluties automatisch worden uitgevoerd.
Bij de uiteindelijke samenvoeging van twee a4 pagina's tot één A3 pagina
zou vrij veel witruimte onstaan. Deze ruimte kon, met ruimte die door com
primering kon worden gewonnen, voor het invoeren van de gegevens van de
losse indices worden benut. Door opdrachten over alle hiervoor in aanmer
king komende pagina's uit te voeren, werden de pagina's met secrete resolu
ties eerst in de richting van de rechterkantlijn gecomprimeerd en van een tevo
ren in het buffergeheugen opgeslagen modelkolom voor indices voorzien.
Vervolgens werden de ordinarispagina's door een vergelijkbare bewerking in
de richting van de linkerkantlijn gecomprimeerd en ter rechterzijde van een
indexkolom voorzien. Daarna werden de desbetreffende inventarisnummers
in de indexkolommen ingevuld.
Verdere tekstrevisie maakte de tabellen tenslotte zo compact, dat na monte
ring van de uitvoer tot a3 formaat nog voldoende ruimte zal overblijven voor
de noten, die aan de linkerzijde van de a3 bladen geplaatst zullen worden.
5
Conclusies
Met de computer (tekstverwerker) konden de resultaten van het archivistisch
onderzoek niet alleen veel sneller, maar ook veel beter worden verwerkt.
Doordat de handelingen, als het tekenen van de kaderlijnen, het doornumme
ren van opeenvolgende inventarisnummers en het aanbrengen van verande
ringen over een groot deel van het bestand (semi)automatisch werden ver
richt, was de kans op fouten en onregelmatigheden verkleind. Ook had het
gebruik van de computer ingrijpende gevolgen voor het inventarisatieproces
zelf. Conceptie en uitvoering schoven in elkaar, beschrijving, ordening en
grafische verwerking konden in één proces worden geïntegreerd. De onmid
dellijke verwerking van de verkregen onderzoeksresultaten had op het niet al
tijd duidelijk gestructureerde onderzoeksproces een zeer gunstige invloed.
Ingrijpende veranderingen, die bij de traditionele werkwijze met trekpen en
typemachine het volledig overtekenen en overtypen van de inventaris hadden
betekend, konden zonder bezwaar en in korte tijd worden uitgevoerd en zo
nodig weer ongedaan worden gemaakt. Zo kon de systematiek van de inven
taris proefondervindelijk worden ontwikkeld. Bovendien zal later het aan
brengen van veranderingen geen onoverkomelijke problemen opleveren,
aangezien de inventaris ook op diskette bewaard blijft.
De tijd die met de invoer van de gegevens en de verwerking tot de uiteinde-
93
