zodat de argeloze onderzoeker die denkt het systeem helemaal 'door' te heb
ben als hij een van de vijf heeft gezien, bij een volgende inventaris zich op
nieuw moet buigen over de systematiek.
4
De alfabetisch-fonetische indices
Het is in feite de beperkte alfabetisch - fonetische aanpak van de Handleiding
en De Leur, die aanvankelijk ook bij een tweetal inventarissen van het ranb
uit de zeventiger jaren10 werd toegepast. Een motief zal wel geweest zijn dat
door deze oplossing te kiezen een groot aantal verwijzingen niet nodig was
(ruimtebesparing!) terwijl tevens aansluiting werd gevonden bij een bestaande
traditie. Opvallend is overigens wel dat deze visie blijkbaar toen niet door
iedereen gedeeld werd aangezien in dezelfde periode bij een aantal andere ver
gelijkbare inventarissen strikt alfabetisch lexicografisch werd geïndiceerd.
Pas bij de twee in 1980 en 1981 uitgekomen inventarissen van archieven van
de Raad en Rekenkamer en het Leenhof van Bergen op Zoom" werd het
alfabetisch - fonetische element veel ruimer opgevat. Zo ging men nu alle
klinkers in open lettergrepen beschouwen als waren zij dubbel geschreven (on
getwijfeld omdat ze ook 'lang' werden uitgesproken). Voorbeeld: achter el
kaar staan dan in de index: Aa, van der, Adelilicia; Akeren, van, Aalburg,
Aremberg; enz. De bedoeling was natuurlijk het systeem consequent te maken
door het over de hele linie toe te passen. Men kan namelijk stellen dat de
methode-De Leur in feite alfabetisch-lexicografisch was met enkele aan
passingen in fonetische richting. Het was deze dubbelslachtigheid die men in
Bergen op Zoom uit het systeem wilde halen.
Het systeem bevredigde echter niet. Behalve dat er een aantal regelrechte
fouten was gemaakt, was het voor de gebruiker zeer ondoorzichtig. Daarom
kozen de samenstellers van de indices bij de inventaris van de Raad van
Brabant12 weer een andere weg. Nu werden de dubbel geschreven of d.m.v. e
of verlengde enkele klinkers in open lettergrepen beschouwd als zijnde enkel
geschreven en als zodanig in de index opgenomen. Alleen als ze voorkwamen
in gesloten lettergrepen werden ze als dubbele klinkers gelezen. Dus: Aa, van
der, Aefferden (eerste lettergreep is gesloten); Abberraens; Abelsen; Adams;
enz. Uiteraard kan men zijn twijfels houden, duidelijk is wel dat het laatste
systeem een stuk eenvoudiger is en hanteerbaarder ook dan het eerste. Boven
dien was bij de index een duidelijke gebruiksaanwijzing gevoegd, zodat in het
algemeen de meeste gebruikers zonder te veel problemen hun weg erin wisten
te vinden.
5
Terug naar een lexicografische aanpak
Toch bleef ook de methode Raad van Brabant een zekere halfslachtigheid be
houden: niet helemaal fonetisch, maar ook niet helemaal lexicografisch en in
elk geval een buitenbeentje in indexenland. Het onderscheid tussen gesloten
en open lettergrepen was toch wel omslachtig en ook niet altijd reëel. Mede op
grond hiervan en met het artikel van mevrouw Bos als directe aanleiding werd
118
binnen de afdeling Inventarisatie besloten terug te keren naar een eenduidige
alfabetisch - lexicografische aanpak. Anders dan in het verleden moesten er
nu echter wel duidelijke richtlijnen komen volgens welke alle op het ranb ver
vaardigde indices geproduceerd dienden te worden. Hierna worden deze richt
lijnen voorgelegd. Wij hopen en verwachten dat is ook het hoofdmotief
voor dit artikel - dat een aantal collega's dit als een uitdaging zal zien en hun
opmerkingen en kanttekeningen aan ons wil doorgeven, eventueel misschien
in de vorm van een reactie in dit blad.
119
