'Handschriften, betwist kind van archieven en bibliotheken
11. Commissie vorming sectie archiefbibliothecarissen (1982)
Correspondentieadres: Gem. Archiefdienst, Oude Delft 169, 2611 HB Delft,
t.n.v. J. van Tiggelen
drs. J. N. T. van Albada, mw. S. Baarda, P. Boon, W. Jagerman, mw. M. L. Ma-
zeland, J. van Tiggelen.
B. Stichting door de vereniging opgericht
Stichting Archiefpublikaties (1978)
drs. J. P. Sigmond, voorzitter
drs. M. Mijnssen-Dutilh, secretaris/penningmeester, Schubertstraat 12, 1077 GS
Amsterdam
prof. dr. C. Dekker, mr. J. H. van den Hoek Ostende, drs. R. M. E. Raaff.
C. Commissies en instellingen waarin de vereniging vertegenwoordigd is
1. Curatorium Rijksarchiefschool
dr. F. C. J. Ketelaar
2. Begeleidingscommissie opleiding archiefrestauratoren
(Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur)
mr. W. Downer
3. Begeleidingscommissie Voortgezette vorming archiefbeheer
(Vereniging voor documentaire informatievoorziening en administratieve organi
satie SOD)
drs. H. Bordewijk
4. Conventscommissie Centraal Register Particuliere Archieven
C. R. Schoute
5. Afdeling Alfabetiseren (Nederlandse stichting voor classificatie en andere ontslui
tingsmethoden NCS)
G. J. Rehm
6. Subcommissie 380 82-01, tekst, vorm en indeling van documenten
(Nederlands Normalisatie Instituut NNI)
J. A. G. Bekker
7. Werkgroep ter bestudering van het IVA-rapport 'Het behoud van culturele voor
werpen' (Vereniging van Archiefrestauratoren)
drs. R. C. Hol, drs. A. J. M. den Teuling
8. Nationale UNESCO-Raad
mr. A. E. M. Ribberink
De werkcommissie Inventarisatie Periodieken van de Koninklijke Nederlandse Akade-
mie van Wetenschappen is begin 1982 opgeheven. De taak van de werkcommissie is
overgenomen door een projectgroep van de Koninklijke Bibliotheek. Het lid P. J. M.
de Baar heeft hierin op persoonlijke titel zitting.
[136]
Geachte dames en heren,
zoals het programma vermeldt, zal ik u lastig vallen met het onderwerp 'Handschriften,
betwist kind van archieven en bibliotheken', een onderwerp dat een verrassende gelijke
nis vertoont met een wespennest.
Aan de vraag wat handschriften zijn, ga ik vooralsnog voorbij. Als daarop ooit een
eenduidig antwoord gegeven was, zou er wellicht niet zoveel twist geweest zijn. Dat er
onenigheid over is geweest, kunnen we gewaar worden door alleen al uw eigen hand
boeken met elkaar te vergelijken, te weten de Handleiding van Muller, Feith en Fruin,
de Archiefterminologie van Van der Gouw cum suis en het concept-lexicon van archief
termen dat, als ik het wel heb, tijdens een vorige vergadering in dit gezelschap aan de
orde was.
Uitgaande van de vooralsnog onbewezen stelling dat handschriften geen archief
bescheiden zijn, en omgekeerd, zal een bibliothecaris tegen de aanwijzingen in de
Handleiding weinig bezwaar hebben. Volgens Fruin en de zijnen immers, moesten de
'stukken die niet tot het archief behoorden daarvan niet alleen worden afgezonderd,
maar zelfs overgebracht worden naar een ander archief of eene bibliotheek waar zij be-
hooren'. Dit wordt nog nader toegelicht: 'Private handschriften of boeken plaatse men
in eene openbare bibliotheek.' Slechts als deze niet in de stad aanwezig was, dan kon
den ze wellicht 't best een plaats in de archiefbibliotheek krijgen (p. 111). De Hand
leiding bemoeide zich dan ook hoofdzakelijk met overheidsarchieven en daarmee zul
len de schaarse archivarissen in die dagen de handen vol hebben gehad.
Na het verschijnen van de handleiding in 1898 hebben archivarissen een uitgesproken
drang tot expansie vertoond. Ze zijn in aantal flink gegroeid, maar wat in dit verband
belangrijker is: ze hebben hun arbeidsterrein zeer uitgebreid. Een bewijs hiervoor vin
den we in de Nederlandse Archiefterminologie van 1962. Bescheiden behoefden niet
langer 'ex officio' te zijn ontvangen of opgemaakt om archiefstuk genoemd te mogen
worden. Inmiddels waren ook de 'persoonlijke archieven' tot domein der Nederlandse
archivarissen verklaard.
De Nederlandse archiefterminologie onderscheidt deze persoonlijke archieven van par
ticuliere verzamelingen door een verdeling aan te brengen tussen enerzijds stukken die
Lezing gehouden tijdens de vergadering van leden van de Vereniging van Archivarissen in Ne
derland op 18 november 1982 in de Koninklijke Bibliotheek te 's-Gravenhage.
[137]
