zelfde niveau van bemoeienis kan worden gezien als bijvoorbeeld de rubriek loopbaan.
Hij acht dit niet alleen archivistisch, maar ook maatschappelijk gezien onjuist. Hoewel
Louman met deze laatste opmerking wellicht te veel redeneert vanuit de huidige maat
schappelijke situatie, lijkt het mij niettemin juister de stukken betreffende de
echtgenote te plaatsen onder een apart kopje met de naam van de echtgenote (Bervoets'
inventarissen mogen in dit opzicht trendsettend zijn).
Niet alleen neemt in inventarissen de neiging tot overrubricering toe, ook de traditie
van regestachtige beschrijvingen schijnt weer nieuw leven ingeblazen te zijn. Verma
nende recensies in het Archievenblad van oud-collega De Booy en anderen hebben
blijkbaar hun uitwerking gemist. De Booy's waarschuwing, dat een landkaart, die even
groot is als het land, dat in kaart gebracht wordt, zijn functie mist, is helaas nog steeds
actueel. Uitgebreide beschrijvingen juist van onbelangrijke stukken in een archief, lei
den er - de Booys vergelijking doortrekkend - bovendien toe, dat oninteressante plaat
sen toeristische trekpleisters worden. De wegwijzer, die de inventaris dient te zijn, geeft
de onderzoeker zo een vertekend beeld van de inhoud. De zucht naar uitgebreidheid en
volledigheid manifesteert zich voorts in de beschrijving van in het archief aangetroffen
blanco delen en omslagen onder aparte inventarisnummers.
Tenslotte kan het streven naar volledigheid ook zover gaan, dat geheel in strijd met de
archivistische beginselen voorwerpen te midden van archivalia worden beschreven. Bij
het doornemen van inventarissen van familiearchieven stuitte ik op een bonte verzame
ling van munten, penningen, haarlokjes, behangselpapier en ja zelfs een borstbeeld.
Behangselpapier vormt misschien nog een grensgeval!
Vanzelfsprekend horen deze museale en curieuze voorwerpen thuis bij de familie of in
een museum. Wel kan men - om recht te doen aan het feit, dat deze voorwerpen voor
het familiegevoel tot het archief behoren - deze stukken in een supplement van de in
ventaris beschrijven.
Heeft de familie of het museumwezen geen belangstelling (meer) voor deze voorwer
pen, dan kan men hiermee natuurlijk ook de inrichting van het archiefgebouw cachet
geven. Zo heeft het borstbeeld van de beroemde archivaris Muller jarenlang de hal van
het Rijksarchief in Utrecht gesierd. Niemand, die er aan dacht dit voorwerp als aan
winst voor het familiearchief Muller naar het Gemeentearchief Rotterdam te sturen!
Men had trouwens een nuttige functie voor het borstbeeld ontdekt, namelijk die van
kapstok.
De kapstok-functie van Muller is nu wat op de achtergrond geraakt. Nieuwe inzichten
in de plaats en betekenis van met name particuliere archieven als familiearchieven zijn
doorgetrokken. De 'ontmanteling' in dit opzicht heeft evenwel lang geduurd met alle
nadelige gevolgen van dien voor de wijze van behandeling, ordening en beschrijving
van familiearchieven.
G. M. W. Ruitenberg.
[170]
Model I (model De Booy)
I. Stukken van genealogische en heraldische aard (zo mogelijk onder te verdelen in genealogica
en heraldica).
II. Stukken van persoonlijke aard.
A. Stukken afkomstig van leden van de hoofdfamilie (volgorde generatiegewijs en daar
binnen weer per gezinseenheid).
B. Stukken afkomstig van leden van aanverwante families (volgorde aanverwante fami
lies: tijdstip, waarop de familie geparenteerd raakte aan de hoofdfamilie).
III. Stukken van zakelijke aard (beschrijving onroerende goederen en daarop rustende rechten).
A. van hoofdfamilie
l top. indeling
B. van aanverwante families
Model II (model Van Eeghen)
I. Stukken van algemene aard
- inventarissen
- genealogieën
II. Stukken betreffende afzonderlijke families en personen
Hoofdfamilie (generatiegewijs)
A. 1. hoofdfamilielid X
- correspondentie (van persoonlijke zakelijke aard)
- personalia
- financiële zaken, waaronder deelneming in firma X
B. Zakenarchieven hoofdfamilie (niet te plaatsen onder 1 familielid)
- zakenarchief X en zonen
- zakenarchief X en Y en zonen
Aanverwante families (liatiefase)
A. 1. aanverwant familielid Y
- correspondentie (van persoonlijke en zakelijke aard) etc.
III. Stukken, waarvan het verband met het archief niet is gebleken of niet is uit te maken bij
welk afzonderlijk archief ze hebben behoord.
ModeIIII (model Bervoets)
I. Papieren, afkomstig van het geslacht X
A. Persoonlijk gedeelte
1. familielid X-l en echtgenote
la. familielid X-l
- persoonlijk leven
- openbaar leven (uitgesplitst naar functies)
lb. echtgenote
2. familielid X-2 (volgorde generatiegewijs)
etc.
[171]
