Intussen is hier te lande op archiefgebied veel verbeterd. De vraag rijst vanzelfsprekend of het
tijdstip voor teruggave van de thans in Nederland verblijvende archieven niet gekomen is. Ook in
Nederland aanvaardt men het beginsel, dat archieven, welke immers de geschreven geschiedenis
van een volk bevatten, geplaatst moeten zijn binnen de gemeenschap waartoe ze behoren. Indien,
aldus dit beginsel, een bestuur wordt opgeheven en zijn rechten of functies overgaan op een ander
bestuur, dan wordt het archief, dat de neerslag van die rechten of functies vormt, aan de rechts
opvolger overgedragen. Aan Nederland zal dan ook zeker om teruggave worden gevraagd.
In dit verband wordt verwezen naar de Nederlandse archiefwetgeving, die evenals dit ontwerp er
van uitgaat, dat overheidsarchiefbescheiden behoren te berusten onder het overheidsorgaan waar
die bescheiden rechtens toe behoren (zie de Archiefwet 1962, art. 3, 4 en 39). De Antilliaanse rege
ring acht zich de rechtsopvolgsters van de bestuurs- en rechtsprekende colleges, welke voorheen in
de Nederlandse Antillen hebben gefungeerd. Zij acht het echter, gezien het grote culturele belang
van de historische archieven voor de Antilliaanse gemeenschap, noodzakelijk eerst te voldoen aan
de redelijke eisen voor veilige bewaring van die archieven. De huisvesting van de te Willemstad
aanwezige archieven is ten dele redelijk te noemen; ten dele moet daarin nog worden voorzien. In
dit verband kan worden medegedeeld dat er plannen zijn voor een geheel nieuw archiefgebouw
dat aan de te stellen eisen voor brandveiligheid en klimaatregeling zal voldoen. Dat gebouw zal
naast bewaarplaats voor de historisch waardevolle archieven de plaats zijn waar de burger de gele
genheid wordt gegeven in de overheidspapieren te zoeken naar gegevens, die hem bewijzen ver
schaffen omtrent zijn eigen identiteit dan wel zijn rechten en verplichtingen.
Voor onze jonge natie betekent dat gebouw de plaats waar de nationale geschiedenis zal worden
gereconstrueerd.
Tot de ingebruikneming van bedoeld gebouw zal over de in Nederland aanwezige gegevens daar
omtrent kunnen worden beschikt door middel van microfilms gemaakt van de originele beschei
den. Daarnaast kan eveneens film- of fotomateriaal worden verkregen van andere gegevens, b.v.
van die, welke aanwezig zijn in het archief van de eerste West-Indische Compagnie.
Dit ontwerp beoogt, in navolging van hetgeen op dit gebied in andere landen, waaronder Neder
land, is gedaan, te voorzien in een wettelijke regeling voor het gebruik door een ieder, die zulks
wenst, van overheidsgegevens welke ouder zijn dan veertig jaar. Een regeling van het archiefwe
zen is van belang zowel voor de overheidsorganen als voor de particuliere recht- of bewijszoeken-
den en de beoefenaars van het historisch onderzoek. Raadpleging van bedoelde overheidsbeschei-
den wordt mogelijk gemaakt door de bepaling, dat de archiefbescheiden, welke berusten in de ar
chiefbewaarplaatsen), in principe openbaar zijn. Een daarop aansluitende regeling betreft de re
gelmatige overbrenging van de veertig jaar oude archiefbescheiden van de administraties naar de
openbare archiefbewaarplaatsen.
Niemand heeft het recht zich overheidsbescheiden toe te eigenen.
Afgezien van de mogelijkheid gebruik te maken van de reeds bestaande in de huidige wetgeving
neergelegde procedure met betrekking tot het instellen van rechtsvorderingen is hier bovendien
een regeling getroffen om de overheidsorganen in de gelegenheid te stellen van de overheidsbe
scheiden, welke zich in particuliere handen bevinden, reproducties te vervaardigen.
Gebleken is dat vele overheidsarchieven nog worden beheerd op een wijze, welke geenszins in
overeenstemming is met het belang daarvan voor de overheidsadministratie en het particulier on
derzoek.
Daarom bepaalt dit ontwerp, dat de overheidsorganen verplicht zijn tot het in goede en geordende
staat bewaren en beheren van hun archiefbescheiden, waaronder tevens het vernietigen van de
daarvoor in aanmerking komende stukken moet worden begrepen.
Deskundig archiefbeheer in de archiefbewaarplaatsen wordt verzekerd door eisen te stellen aan de
opleiding tot archivaris in overheidsdienst. In verband met het geringe aantal te benoemen archi-
[194]
varissen in de Nederlandse Antillen is de instelling van een afzonderlijke 'lands archiefschool'
voor het wetenschappelijke archiefbeheer niet noodzakelijk. Voor deze specialistische scholing
kan een beroep worden gedaan op de Nederlandse rijks archiefschool of een soortgelijk oplei
dingsinstituut in de regio.
Een aantal deskundigen op administratiefrechtelijk, archivistisch en historisch-wetenschappelijk
gebied zal de voor de uitvoering van deze landsverordening verantwoordelijke minister als Ar-
chiefraad ter zijde staan.
Het ontwerp maakt het mogelijk om op alle eilanden van de Nederlandse Antillen archiefbewaar
plaatsen te stichten. Het is van het grootste belang dat archiefbewaarplaatsen door deskundigen
worden beheerd. Zij zullen tevens moeten voldoen aan voor de bouw en de inrichting daarvan te
stellen regelen. Daarbij dient aan de brandbeveiliging en een ononderbroken klimaatbeheersing in
de archiefbewaarplaatsen bijzondere aandacht te worden besteed.
Het toezicht op het nakomen van de verplichting tot zorg voor de niet-overgedragen landsarchie-
ven wordt opgedragen aan de algemene landsarchivaris; het toezicht op het archiefbeheer bij de
overheidsorganen van het land wordt uitgeoefend door het hoofd van het Centraal Bureau voor
Registratuur en Archiefzaken. Beide diensthoofden ressorteren onder de minister van Algemene
Zaken. Zij hebben t.a.v. de archieven onder de minister van Algemene Zaken ieder een eigen
taak, gericht op respectievelijk het historisch onderzoek en het gebruik van de bescheiden voor
administratieve doeleinden. Onder de verantwoordelijkheid van hun minister zullen zij dit toe
zicht in nauwe samenwerking moeten uitoefenen.
De werkingssfeer van deze verordening is uitdrukkelijk beperkt tot beheer van archiefbescheiden
van Landsorganen. Uitgaande van de duidelijk aanwezige trend naar een decentralisatie van over
heidstaken wordt de zorg voor het beheer van de archiefbescheiden van de eilandsorganen opge
dragen aan de Bestuurscolleges overeenkomstig een bij eilandsverordening vast te stellen regeling,
die voorzieningen zal inhouden omtrent de zorg, het beheer en de bewaring der betreffende ar
chiefbescheiden, alsmede omtrent het toezicht daarop. Deze voorzieningen zullen zoveel mogelijk
overeenkomstig de bepalingen van dit ontwerp worden getroffen.
Ad artikel 1
Dit artikel, sub c, omschrijft ter onderscheiding van andere stukken, b.v. documentatiestukken,
krantenknipsels, tijdschriften e.d., wat onder archiefbescheiden moet worden verstaan.
Een overheidsarchief dient volgens objectieve normen te zijn samengesteld en moet daarom uit
sluitend de ambtshalve ontvangen en opgemaakte bescheiden bevatten. Stukken, welke niet direct
in verband staan met de behandeling van zaken bij een overheidsorgaan dienen niet in het archief
te worden opgenomen. Daarvan kunnen afzonderlijke verzamelingen, b.v. bibliotheken of andere
documentatiecollecties worden aangelegd.
Het begrip 'archiefbescheiden' is door toevoeging van de zinsnede 'ongeacht hun vorm' ruim ge
ïnterpreteerd, omdat ook niet-schriftelijke registratievormen verkregen door fotografische procé-
dé's, door andere reproductiemethoden of door computers, geacht moeten worden daaronder te
zijn begrepen. De toevoeging 'naar hun aard bestemd' drukt uit, dat archiefbescheiden hun
bestemming om te behoren tot het archief van een bepaald overheidsorgaan door hun inhoud,
adressering of redactionele vorm hebben ontvangen.
Naast archiefbescheiden, welke bij een bepaald overheidsorgaan zijn ontvangen of ontstaan, treft
men daar soms ook archieven aan van rechtsvoorgangers. Dit is alleen terecht als die rechtsvoor-
gangers niet meer bestaan en derhalve zelf geen archief meer kunnen aanhouden. In het geval, dat
die rechtsvoorganger wel blijft bestaan en slechts een gedeelte van zijn taak aan een ander orgaan
wordt overgedragen, kunnen de archiefgedeelten in originali worden uitgeleend. Na gebruik keren
de betreffende archiefbestanddelen weer in het oorspronkelijke archief terug. Registers, gedeelten
[195]
