Landsverordening tot regeling van het archiefwezen in de
Nederlandse Antillen
Tot vreugde van allen, die in het archiefwezen in de Nederlandse Antillen geïnteres
seerd zijn, kan worden bericht, dat Gouverneur drs. B.M. Leito op 19 februari 1982
een ontwerp - Landsverordening aan de Staten van de Nederlandse Antillen heeft aan
geboden. Via het Kabinet van de Gevolmachtigde Minister van de Nederlandse Antillen
in Nederland ontving ik een exemplaar, dat hierbij is afgedrukt.
Het is goed om aan deze gebeurtenis aandacht te besteden, omdat een aantal archivaris
sen, Nederlandse zowel als Antilliaanse, bij de totstandkoming van deze concept
verordening nauw zijn betrokken geweest.
Ik heb niet kunnen achterhalen of ook vóór 1971 gewerkt is aan een wettelijke regeling.
Wel werd bij Landsbesluit van 26 augustus 1969 (P.B. 1969, no. 128) een ruime taakop
dracht gegeven aan een toen ingestelde nieuwe dienst 'Centraal Historisch Archief'
voor het beheren van de oude archieven afkomstig van de centrale overheidsinstellin
gen. Het CHA is een afsplitsing van de vroegere Algemene Secretarie.
In het eindrapport van haar bezoek aan de West, dd. 16 mei 1966, deelde mevrouw dr.
M.A.P. Meilink-Roelofsz, hoofd van de Eerste Afdeling van het Algemeen Rijksar
chief, mede, 'Er is geen algemene archiefwetgeving, welke de verantwoordelijkheid
voor de zorg voor de archieven, alsmede de supervisie daarop, regelt' (blz. 8).
Haar medewerker drs. M.P.H. Roessingh, die in 1968 en 1969 op Curasao werkzaam
was, vervaardigde in oktober 1971 een eerste ontwerp voor een landsverordening, dat
aangepast aan Antilliaanse staatskundige verhoudingen, vrijwel gelijk was aan de Ne
derlandse Archiefwet 1962. Tijdens mijn verblijf in de Antillen in 1975 mocht ik over
leg plegen over een ontwerp-Landsverordening met een commissie ad hoe waarin zit
ting hadden dr. A.F. Paula, diensthoofd van het CHA, C.F. Minguel, hoofd van het
Centraal Bureau voor Registratuur en Archiefzaken (CBRA), mr. C.E. Dip, directeur
van de Rechtshogeschool en W.E. Fortin, medewerker bij het CHA en juridisch kandi
daat. Het ontwerp van deze commissie werd mij op 2 mei 1975 voorgelegd. Enkele da
gen later mocht een nieuw ontwerp de instemming van deze commissie bekomen.
Terug in Nederland werd het getoetst door mr. S.P. Dijkstra en mr. F.C.J. Ketelaar en
verbeterd. Laatstgenoemde heeft mijn finale ontwerp, dat op 1 augustus 1976 aan het
hoofd van het Centraal Historisch Archief en de Gevolmachtigde Minister E.J. Madu-
ro werd toegezonden, tijdens een bezoek in 1979 aan de Nederlandse Antillen nader
besproken met mr. Dip.
Tot een afronding kon het gezien de staatkundige verhoudingen nog niet komen.
[186]
Het streven van Aruba naar zelfstandig bestuur, maar ook van andere eilanden naar
verandering in de verhoudingen, vereiste een Landsverordening, die daarmede reeds re
kening zou houden. De commissie, en vooral haar secretaris mr. Fortin, kwam tenslot
te tot een regeling zoals die hier is afgedrukt.
In hoeverre verschilt dit ontwerp van de Nederlandse archiefwetgeving?
1Anders dan in onze verhoudingen was het mogelijk een regeling te ontwerpen voor
de minister van Algemene Zaken, die zowel de zorg heeft voor de registratuur
(CBRA) als het archiefbeheer in de lands-archiefbewaarplaatsen in de zin van de
verordening.
2. De definitie van archiefbescheiden werd gemoderniseerd.
3. Van de uitkomsten van het beraad in Nederland t.a.v. voorgenomen wijzigingen
van onze archiefwetgeving werd, b.v. in de definitie 'beheer van archiefbeschei
den', gebruik gemaakt.
Zie ook de definitie 'overheidsorganen' die verder gaat dan onze wet.
4. Artikel 2 kon door de definitie 'beheer' ook het begrip 'vernietiging' in dit artikel
weglaten.
5. De overbrengingsplicht is bepaald op 40 i.p.v. op 50 jaar.
6. Voor de bouw, enz. van de archiefbewaarplaatsen 'worden', i.p.v. 'kunnen wor
den', regelen vastgesteld.
7. In de Archiefraad zijn de diensthoofden CHA en CBRA ambtshalve lid.
8. 'Zorg' of 'beheer' is, in navolging van de opvatting hier, gewijzigd in 'zorg voor
het beheer'.
9. Het toezicht is gesplitst in 'toezicht op de zorg voor het beheer' door het hoofd
CHA en 'toezicht op het beheer' door het hoofd CBRA. De twee diensthoofden
krijgen elk een eigen taak toegewezen.
CHA houdt toezicht op de mogelijkheden om de archieven goed te kunnen behe
ren, het andere toezicht (CBRA) betreft de wijze waarop het beheer wordt ver
richt.
10. Het ontwerp laat de Eilandsbesturen, evenals bij ons de gemeentebesturen, zelf
voor hun archieven zorgen.
Onder 'overheidsorganen' worden de Landsorganen begrepen. Daarnaast worden
de Eilandsorganen afzonderlijk genoemd. Het ontwerp-Landsverordening ver
plicht alle organen wel tot zorg voor het beheer.
11. De strafbepalingen, als gevolg van de bepalingen in artikel 4, worden in de artt. 19
en 20 uitvoeriger omschreven, aangepast aan het Antilliaanse Wetboek van Straf
recht, dan in ons art. 39.
Een uitvoerige Memorie van toelichting geeft een uitstekende verklaring van de bedoe
ling van de Landsverordening, die het overwegen zeker waard is, omdat daarin al vele
gedachten en wensen van de Nederlandse archiefwereld zijn verwoord.
H.J. van Meerendonk
[187]
