Wat betreft de beschikking over de hardware zag Romeyk grote mogelijkheden door de
huidige alomtegenwoordigheid aan computers bij overheid, wetenschap en bedrijven,
en door de ontwikkelingen bij de micro-electronica.
Het referaat van de heer J. Roedoe (Hoofd Automatisering Ministerie van Volkshuis
vesting en Ruimtelijke Ordening) was op de nieuwste technische ontwikkeling gericht
en behandelde vooral het nieuwe DOR (Digital Optical Recording) systeem. Deze tech
niek maakt het mogelijk via videocamera en beeldplaat archivalia als het ware in facsi
mile in de computer op te slaan ter raadpleging op een terminalbeeldscherm. Theore
tisch is het mogelijk, het aldus opgeslagen bestand aan gegevens rechtstreeks te bevra
gen.
Onder de aanwezigen bestond voor deze techniek grote interesse; de laatstgenoemde
mogelijkheid werd met enige scepsis begroet. Vooreerst lijkt het systeem meer toepas
baar als nieuwe verfilmingstechniek, met de mogelijkheid de opgenomen archivalia via
gecomputeriseerde toegangen te raadplegen.
Tijdens het symposium stond de presentatie van een aantal projecten waarbij de com
puter is ingezet centraal.
Achtereenvolgens spraken:
- Dr. J. Marschalck (Westfalisches Wirtschatsarchiv te Dortmund), Das Firmen-
archiv Johann Caspar Harkort: Intensiverschliessung mittels EDV (toegankelijk
maken van 70.000 zakenbrieven uit de 18e en de eerste helft van de 19e eeuw);
- Dr. J. P. van de Voort (Visserijmuseum Vlaardingen), over Het MARDOC-projekt
(ontsluiting van (beschrijvingen van) collecties museale voorwerpen en afbeeldin
gen);3
- Dr. I. Auerbach (Inst. für Archivwissenschaft Marburg), over EDV-Arbeiten an der
Archivschule Marburg und dem Hessischen Staatsarchiv Marburg in Zusammen-
arbeit mit dem Rechenzentrum der Universiteit Marburg (de computer bij de oplei
ding van archivarissen te Marburg; toegankelijk maken van militaire en emigratie-
registers (HETRINA- resp. HESAUS-projecten) uit de 18e en de 19e eeuw);
- Drs. P. Schotel (Gemeentearchief Dordrecht), over ontsluiting van de Dordtse nota
riële protokollen 1860-1869, i.s.m. de Erasmus Universiteit;3
- H. P. Neuheuser (Archivberatungsstelle Rheinland te Keulen), over Verzeichnen
von Kommunalakten mit Hilfe der ADV (ontwikkeling van COMIS (COMmunal
Information System), een geïntegreerd systeem voor toegankelijk maken en beheren
van gemeentelijke archieven; gerealiseerde (in proeffase) deelsystemen:
COMADES(COMputer Assisted system for the DEScription of documents in com
munal archives), COMIX (indicering), COMPLOT (Computer-plotter, t.b.v. be
heer); meer deelprojekten in ontwikkeling);3
- R. Riebschlager (rekencentrum Landschaftsverband Rheinland), over de computer
technische en financiële aspecten van COMADES;
- Dr. M. Petry (Hauptstaatsarchiv Diisseldorf), over Erfahrungen beim Einsatz der
3 Van dit referaat is elders in deze aflevering van het NAB een (bewerkte) tekst afgedrukt.
EDV im Archiv (een overzicht van Düsseldorfse toepassingen, samenwerking voor
hardware en programmatuur met het Landesamt für Datenverarbeitung und Sta-
tistik; toepassingsmogelijkheden bij middeleeuwse stukken; mogelijke soorten toe
gangen voor de dienst zelf en voor de gebruiker);
- Drs. J. Spoor (Samsom automatisering B.V., afd. tekstsystemen) over de Toepas
sing en mogelijkheden van de computer bij het toegankelijk maken van archieven
(waarbij nog eens werd opgesomd aan welke voorwaarden de beschrijvingen moeten
voldoen om automatisch verwerkt te kunnen worden en welke resultaten (toegan
gen) men aldus kan verkrijgen na verwerking).
Tenslotte werd door een aantal deelnemers nog een bezoek gebracht aan het Katholiek
Documentatiecentrum te Nijmegen, waar drs. P. Soetaert een uiteenzetting gaf over het
sinds kort operationele RAPIDE-projekt (Repertorium van Automatische Prompte In
formatie over de Documentatie-Eenheden van het KDC), ontwikkeld in samenwerking
met het rekencentrum van de Katholieke Universiteit.3
Bedoeling is een geïntegreerde ontsluiting van de bij het KDC berustende archieven, bi
bliotheek en andere documentaire verzamelingen. Een demonstratie van het invoeren
van inventarisbeschrijvingen in de centrale computer via beeldschermen vormde een
goede afsluiting van het symposium.
Enige voorlopige conclusies naar aanleiding van referaten en discussies
1 De technische ontwikkeling op het gebied van de automatisering is ook bij de toe
passingen op archiefgebied zeer snel.
Nederland ligt daarbij in het algemeen gesproken achter, zoals blijkt uit vergelijking
met de situatie in West-Duitsland. Uit die achterstand is zo langzamerhand voordeel
te trekken (zie ook de voordracht van F. C. J. Ketelaar op de studiedag van de
VAN, 6 november 1981).
2 Het gebruik van elektronische apparatuur bij het toegankelijk maken van archieven
levert in eerste instantie niet zozeer arbeidsbesparing op bij het eigenlijke archivisti-
sche werk (ordenen en beschrijven) als wel in de ver- en afwerkingsfase van de in
ventarisatie. De ingebrachte gegevens kunnen 'automatisch' verschillende vormen
van toegang opleveren, de apparatuur verricht mits goed geprogrammeerd en ge
voed vanzelf de tijdrovende routinematige werkzaamheden (concorderen, indice
ren, tekstverwerking tot en met drukproces).
Toepassingen bij nader toegankelijk maken (indiceren op plaats- en persoonsna
men) zijn betrekkelijk eenvoudig te realiseren. Het gemak van de toepasbaarheid
van de computer hangt in beginsel ook samen met de mate van gelijkvormigheid (in
houdelijk en uiterlijk, m.n. wat betreft het schrift) van het toegankelijk te maken
materiaal.
3 Op langere termijn zal het gebruik van de computer kwalitatief betere en ook door
de overname van het sub 2 bedoelde routine- en nazorgwerk, kwantitatief meer
hulpmiddelen voor het onderzoek beschikbaar maken.
3 Van dit referaat is elders in deze aflevering van het NAB een (bewerkte) tekst afgedrukt.
[441]
[440]
