king met de rijks-, gemeente- en streekarchieven en de provinciale archiefinspecties' per
1 juni 1981. Deze uitgave komt in de plaats van de 'Lijst van verkrijgbare publikaties'
van de rijksarchiefdienst waarvan in 1977 voor het laatst een herziene druk verscheen.
Toen de voorraad van die editie uitgeput raakte, besloot de centrale directie van de
rijksarchiefdienst, in overleg met het bestuur van de Landelijke Kring van gemeente- en
streekarchivarissen de uitgave uit te breiden met de voor het publiek verkrijgbare publi
katies van de provinciale archiefinspecties, de gemeentearchieven en de streekarchie
ven/ streekarchi variaten
De lijst is niet compleet, daar enkele diensten geen opgave hebben ingezonden.
De uitgave van de lijst is bekostigd door de Vereniging van Archivarissen in Nederland.
Aan de individuele leden van de Vereniging van Archivarissen in Nederland wordt op
aanvraag gratis een exemplaar toegezonden.
U kunt zich wenden tot H. J. M. Mijland, penningmeester van de Vereniging van Ar
chivarissen in Nederland, postbus 144, 5688 ZJ Oirschot, tel. 04997-5245.
Manuscript over Salzburger emigranten na meer dan een eeuw in druk verschenen
Op 10 december 1981 werd aan de Commissaris van de Koningin in Zeeland, dr. C.
Boertien, het eerste exemplaar overhandigd van een ruim 120 jaar geleden geschreven
boek. Het betreft het door het bestuur van de Stichting Bestudering Geschiedenis Salz
burger Emigranten in Nederland bewerkte manuscript van de evangelisch-lutherse pre
dikant J. C. Schultz Jacobi (1806-1865). De uitgave is verzorgd door genoemde stich
ting in samenwerking met de Heemkundige kring West-Zeeuwsch-Vlaanderen, die het
20-jarig bestaan viert.
Het was op 31 oktober van dit jaar 250 jaar geleden dat de aartsbisschop van Salzburg
de protestanten in zijn bisdom verplichtte te emigreren. In de twee eeuwen daarvoor
waren de vervolgingen van de protestanten in dit deel van Oostenrijk al vrij heftig ge
weest. Maar tussen 1731 en 1733 worden maar liefst 25.000 lutheranen uit hun vader
land verdreven, vooral naar Pruisen, Nederland en Georgia (U.S.A.).
Zeeuws-Vlaanderen toen nog: Staats-Vlaanderen dat erg om werkkrachten verle
gen zit, wordt op de Salzburgse vluchtelingen geattendeerd als er zich 59 op Walcheren
hebben gevestigd. De magistraat van het Vrije van Sluis regelt dan met de Staten-
Generaal in Den Haag dat 'een goed getal van die menschen' naar Staats-Vlaanderen
mag worden genodigd, om daar ingezet te worden bij het inpolderen en bouwrijp ma
ken van op de zee veroverde grond. Zo vertrekken op 30 november 1732 inwoners van
het dorp Dürnberg, 780 mannen, vrouwen en kinderen, voor wat een barre boot- en
voettocht naar Nederland zal worden. Bij aankomst in Breskens, honderd dagen later,
is iedereen oververmoeid. De taal, het zware werk en ziekten maken de aanpassing in de
jaren daarna zeer zwaar, waaraan ook het goede werk van hun predikant, ds. J. G. Fi
scher, weinig kan veranderen. Na vijf jaar blijken er van de immigranten nog maar 171
over te zijn, die zich echter ook op den duur weten te handhaven. Zij zijn de voorou
ders van hen die namen dragen als Wimmersfelder (Wemelsfelder), Risch, Kimel (Keij-
mel), Aigl (Eijgel), Rasp (Rass), Lechner, Lerchner, Brandsteder of Cransberg.
[382]
Ook het kerkgebouw van de Lutherse gemeente te Groede herinnert aan de Salzburger
emigranten. Het werd in 1743, met steun van de lutherse gemeente in Amsterdam, spe
ciaal voor hen gebouwd.
De titel van het nu uitgegeven boek is 'Nederland en de evangelische Salzburgers'. Het
is rijk geïllustreerd en bevat bovendien achtergrondinformatie in tal van aantekenin
gen. Het manuscript van Schultz Jacobi, een Lutherse kerkhistoricus, is ontdekt door
één van de bestuursleden van de Stichting die zich bezighoudt met de studie van de ge
schiedenis van deze bevolkingsgroep. Het boek over de Salzburgse emigranten is te ver
krijgen door 25,te storten op postrekening nr. 2144926 t.n.v. penningmeester
Heemkundige Kring West-Zeeuws-Vlaanderen te Aardenburg, onder vermelding van
'boek Salzburgse emigranten'.
Personalia
Archiefraad
Aan mr. C. P. Briët is op zijn verzoek eervol ontslag verleend als lid van de Archief-
raad.
Promotie
Op 18 november 1981 promoveerde de heer J. C. Kort, chartermeester I aan de Derde
afdeling van het Algemeen Rijksarchief (Rijksarchief in Zuid-Holland), aan de Rijks
universiteit te Leiden tot doctor in de letteren op een proefschrift over Het archief van
de graven van Holland 889-1581De tekst van deze dissertatie strekt tevens tot inleiding
van zijn als nr. 23 in de inventarisreeks van de Rijksarchieven in Holland verschenen in
ventaris van dit archief.
Gemeentearchief 's-Gravenhage
Met ingang van 1 november 1981 is aan de heer W. Kunz, hoofd van het Restauratie
atelier, wegens gebruikmaking van de regeling vervroegd uittreden eervol ontslag ver
leend.
Met ingang van 1 november 1981 is als hoofd van de afdeling Bibliotheek in dienst ge
treden drs. C. C. Berg.
[383]
