eertijds in een contract, dus in een oorkonde werden vastgelegd, krijgen in onze eeuw
un beslag in een brief met daarop bevestigend antwoord. Het ouderwetse, op zegel
gestelde request - ook bij sollicitatie naar een betrekking bij de overheid - is geduren
de de laatste halve eeuw geheel verdwenen. Het verzoekschrift is nu een brief, waarbij
de aan het genus inherente 'formules de courtoisie' vervallen tot loze beleefdheden
wie denkt er nog iets bij het onderschrift Hoogachtend? De beschikking op het verzoek
wordt gegeven ,n de vorm van een dienstbrief - zelden nog in de vorm van een extract-
besluit. De rekenphchtige ambtenaar krijgt geen afschrift meer van zijn rekening met
daarop de acte van décharge, hij krijgt een brief waarin hem van de verlening van de
decharge mededeling wordt gedaan. En welk openbaar bestuur verstrekt nog bewijs-
rachtige extracten uit notulen- of besluitenboeken? Ik heb nog van die extracten ont
vangen als docent in tijdelijke dienst van burgemeester en wethouders van Amsterdam
het hoorde tot mijn ambtsgeheimen in een andere functie te weten, dat het boek
waaruit d,e extracten geacht werden gegeven te zijn, toen al lang niet meer bestond.'
e ranse tijd brengt ons een aantal nieuwigheden waar wij daarna nooit meer van af
komen. Tegelijk met de ambtenaar in de strikte zin des woords komen er nu gehele
administraties ingericht volgens voorschriften, waarin de op te maken stukken limita
tief zijn opgesomd en waarin vorm en naam van die documenten zijn gecodificeerd De
voorgeschreven modellen, zowel voor de eigen administratie als voor de verzending
werden betrokken van drukkers, die als officiële leveranciers zelfs voor de plaatselijke
besturen door het gewestelijk bestuur werden voorgeschreven. Een voor ons land ge
heel nieuw geïmporteerd document namelijk de jaarbegroting - de tophit van de poli
tieke disputen - hep van het begin af in het gareel van het voorgedrukte model Voor
de administratie van de burgerlijke stand, de militie, het kadaster de registratie en
domeinen, de belastingen is voor het begrip der nagelaten volgeschreven model-stukken
de raadpleging van de voorschriften onmisbaar. De terminologie der stukken ligt vast
en staat vaak door de Franse invloed op gespannen voet met hetgeen de oud-
vaderlandse administratie gewend was. Het protocol van de notaris is geen boek meer
met knoeierige minuten, maar een reeks losse op gezegeld papier gestelde net-akten
door de partijen en de getuigen getekend. De protocollen van de aangifte van geboorte
en overlijden bij de ambtenaar van de Burgerlijke Stand heten bij de wet registers cn ik
moet de archivaris nog zien, die dat veranderd krijgt.
Een tweede verschijnsel met ingrijpende gevolgen is de ondergang van de mondelinge
afkondiging. In sommige streken mag de kerkgang om nieuws als folkloristisch ver
schijnsel nog een taai leven hebben geleid, het Bulletin des Lois heeft het kerkgebod als
nmisbare formaliteit de das om gedaan. Publicatie in het Staatsblad (met verplicht
abonnement voor alle openbare besturen) en in de Provinciale Bladen is voldoende om
de fictie in stand te houden, dat iedere burger geacht wordt de wet te kennen. De mon
delinge afkondiging van voornemens van een bestuur, waartegen binnen een bepaalde
termijn bezwaren ook mondeling ingebracht kunnen wordén, is vervangen door een
ad ertentie in een streekblad, waarin wordt medegedeeld waar de stukken ter inzage
tggen en binnen welke termijn het bezwaarschrift kan worden ingediend. Voor zover er
nog mondehng gehoord wordt, is het indienen van een bezwaarschrift een vormvereiste
om tot de mondelinge voordracht van bezwaren te worden toegelaten.
[510]
Afkondigingslessenaar en aanplakbord bij de kerk te Hellendoorn Ov
Foto Het Oversticht, Zwolle
[511]
