vonden, toen de hem onwelgevallige profetieën van Jeremia werden voorgelezen (Jere-
mia 36 32 en volgende): 'De koning nu was gezeten in het winterpaleis in de negende
maand met het vuurbekken voor zich. En telkens als Jehudi drie of vier kolommen
gelezen had, sneed de koning ze met een schrijversmes af en wierp ze in het vuur, totdat
de gehele rol verteerd was in het vuur, dat in het bekken was.'
Zo zijn we dan nu rond we hebben de munimenta en de monumenta zien komen, we
hebben gezien dat ze op alle mogelijke manieren veranderen we hebben ook nog eens
gezien hoe ze weer verdwijnen, nog voordat de historicus ze voor zijn edel handwerk,
namelijk de waarheid aan het licht te brengen, kan gebruiken.
Het behoort tot de voorrechten van de docent, die zijn afscheidscollege geeft, dat hij
ook iets persoonlijks mag zeggen. Ik ben in 1936 als schoolmeester ten behoeve van
mijn geschiedenislessen in archieven gaan werken omdat het gebruikelijke geschiedenis
onderwijs mij niet aanstond. Dat heeft tot gevolg gehad, dat ik na herhaald aandringen
in 1938 als onbezoldigd part-time stagiaire toegelaten ben op het Rijksarchief in
's- Hertogenbosch. Dat onderwijs meer is dan kennis overbrengen, heb ik daar nog
eens bevestigd gevonden. In Den Bosch heb ik het onschatbare geluk gehad in handen
te vallen van de meest rechtlijnige en bekwaamste mentor, die men zich maar kan voor
stellen, de rijksarchivaris mr. J. P. W. A. Smit. Aan deze man, die ook door zijn hou
ding tegenover het werk en door zijn plichtsbetrachting tegenover zijn leerlingen voor
mij altijd een voorbeeld is gebleven, denk ik op het moment dat ik mijn taak beëindig.
Hij was zè vervuld van wat hem in het archiefwerk voor ogen stond en hij ons als zijn
leerlingen voor ogen stelde, namelijk wars van propaganda en image-building zoeken
naar de waarheid, dat hij er zelfs sonnetten over maakte. Bij wijze van eerbetoon aan
mijn eerste leermeester in het vak, dat mijn leven zozeer heeft verrijkt, al heb ik dan de
roeping van mijn jeugdjaren gemist, wil ik u tot slot zo'n gedicht voorlezen. Het heet:
Het Resolutieboek
De dorpsklerk heeft het schrijfambt jarenlang bekleed,
Sinds hem de veeren pen werd in de hand gegeven.
Dat plechtig oogenblik is steeds hem bijgebleven
En vóór in 't resolutieboek schreef hij zijn eed.
Dit boek bevat het werk, dat hij het liefste deed;
Hij heeft het blad voor blad in één drift volgeschreven,
Tot hem door hartgebrek de nette hand ging beven;
Dat deed hem meer dan 't aanstaand scheiden leed.
Het boek van hard- en zachtheid beide is beticht,
Al is zijn schrijver op den achtergrond gebleven.
Hij dacht aan 't werk en deed zijn dagelijksche plicht.
En, wat de toekomst brengt, was hem wellicht om 't even.
Nu schrijft hij 't laatste blad en sluit het boekdeel dicht.
En tegelijk voorziet hij 't einde van zijn leven.
Professor Van de Kieft overhandigt het in perkament gebonden exemplaar van Scrinium et Scrip-
tura aan professor Van der Gouw. Foto W. P. J. Arzbach.
Vervolgens werd de scheidende hoogleraar toegesproken door prof. dr. J. W. Smit
namens de Universiteit en de faculteit der Letteren in het bijzonder, door de algemene
rijksarchivaris mr. A. E. M. Ribberink, wiens rede hierachter is afgedrukt, door
mevrouw Anja Wijnen namens de studenten en door prof. dr. C. van de Kieft. Laatst
genoemde bood het Album Amicorum aan, dat tevens is verschenen als derde afleve
ring van het Nederlands Archievenblad van dit jaar. Het overhandigde exemplaar was
zeer fraai in perkament ingebonden door de heer G. A. de Graaf, restaurator aan het
rijksarchief in Utrecht.
Professor Van de Kieft betuigde zijn spijt dat mevrouw Van der Gouw wegens ziekte
niet aanwezig kon zijn en wees op de sterke persoonlijkheid van zijn collega proximus,
die in commissies altijd zeer merkbaar aanwezig was. Spreker bedankte de voorzitter
van de Vereniging van Archivarissen in Nederland en de redacteur van het Archieven
blad voor hun aandeel in het tot stand komen van de bundel en getuigde van vertrou
wen in de opvolger van dr. Van der Gouw als hoogleraar, de rijksarchivaris in Utrecht
dr. C. Dekker.
[514]
[515]
