N.B. De jaartallen slaan op het eerste c.q. enige optreden van de betrokken personen14.
Middeleeuwse genealogie-beoefening is een moeilijk bedrijf, doordat de onderzoeker
geen doop- en trouwboeken ter beschikking staan en andere bronnen vaak schaars zijn
en het nodige te wensen overlaten. Licht kan het op dit gebied voorkomen, dat twee
deskundige genealogen van mening verschillen op punten, waarop geen zekerheid kan
worden verkregen. Nochtans lijkt het voor geen serieuze bestrijding vatbaar, dat de ge
nealogische constructie van de heer Hagermann onhoudbaar is.
Genealogen plegen te rekenen met een termijn van ongeveer dertig jaren tussen twee ge
neraties. Als dan de stamvader der heren van Poelgeest omstreeks 1222 moet hebben
geleefd, blijkt zijn optreden zo'n honderd jaar met dat van zijn zogenaamde kleinzoon
te schelen. Dit is beslist te veel nog afgezien hiervan, dat het ons uit geen enkele authen
tieke bron bekend is, dat de bewuste stamvader de vader van de drie gebroeders van
1252 de voornaam Gerrit (Gerard) zou hebben gedragen. Hier komt nog bij, dat Al-
veradis van Brederode vrouwe van Koudekerk onmogelijk de moeder van Dirk II kan
zijn geweest. Als de laatste 1 april 1331 door graaf Willem III met de ambachtsheerlijk
heid Koudekerk wordt beleend, blijkt hij deze voor 150 pond Hollands van de graaf te
hebben gekocht15. Als zoon van Vrouwe Alveradis zou de heerlijkheid hem zonder be
taling van een koopsom als haar erfgenaam zijn toegevallen16.
Gaat de onderzoeker ervan uit, dat de jongere Dirk van 1323 een grootvader Gerrit
heeft gehad, dan ligt het mijns inziens voor de hand deze grootvader te vereenzelvigen
met de Gerard van 1252. Het tijdsverschil tussen grootvader en kleinzoon wordt dan
gereduceerd tot 71 jaar. Dit is volstrekt niet onaannemelijk, als men bedenkt, dat bei
der leeftijd respectievelijk in 1252 en 1323 niet vaststaat. Als Gerard in 1252 tegen 30
jaar oud was, Dirk in 1323 tegen 40 jaar, dan resulteert daaruit het leeftijdsverschil van
ongeveer zestig jaar, dat tussen twee generaties normaal is. Deze constructie levert in ta
bel gebracht het volgende beeld:
deel, dat hij de nieuw ontdekte oorkonde van 1 juli 1252 nog niet kende. Toch meent Hager
mann op het kompas van Regt te moeten varen. Sterker nog, waar deze een zekere voorzich
tigheid betracht ten aanzien van de stamvader der heren van Poelgeest en Dirk II van Poel
geest vermoedelijk een zoon van Dirk 1 en Alverade van Brederode noemt, meent HAGER
MANN (1971) blz. 296-298 zonder nader bewijs zijn lezers zekerheid te moeten bieden.
14 W. A. Beelaerts van Blokland acht het t.a.p. waarschijnlijk, dat Alveradis van Brederode
identiek is met de vrouwe van Poelgeest, voorkomende in het oude leenregister van Floris V.
Vandaar bij haar de aanduiding: '(waarschijnlijk ca. 1282)'. Dirk II van Poelgeest treedt voor
het eerst op in een akte van 5 september 1323: P. L. MULLER, Regesta Hannonensia ('s-
Gravenhage, 1881) blz. 118.
15 F. VAN MIERIS, Groot Charterboek..., tweede deel (1754) blz. 513.
16 Erfgenamen van vrouwe Alveradis, die kennelijk kinderloos was, blijken in haar testament
van omstreeks 1300 en haar aanvullend testament van 13 november 1305 haar broeder Dirk,
heer van Brederode en haar zuster Vrouwe Aleid uter Wike te zijn: ANTONIUS MAT-
THAEUS, Andreae Alciati juris consulti mediolanensis Tractatus... nee non Vetera Aliquot
Testamenta Seculo XIII. initio sequentisscripta (Hagae-Comitum, 1740) blz. 342-345. Men
moet aannemen, dat ds^ambachtsheerlijkheid Koudekerk als recht leen van de grafelijkheid
van Holland niet in de zijlijn, dus niet op broers en zusters kon vererven, maar bij vrouwe Al
veradis' dood rechtens aan de graaf als leenheer diende te vervallen.
[270]
Dirk I Herman Gerard van Poelgeest
a° 1252 a° 1252 a° 1252
Gemalin:
Alveradis van Brederode,
vrouwe van Koudekerk
(waarschijnlijk ca. 1282) Onbekende zoon
Dirk II
a° 1323
N.B. Opnieuw slaan de jaartallen op het eerste, c.q. enige optreden van de betrokken
personen.
Grootvader Gerard en kleinzoon Dirk zijn in deze tabel vergeleken met de voorgaande
een generatie gedaald. Neemt men in aanmerking, dat Dirk I van Poelgeest voorkomt
in oorkonden van 1252 en 1261, Alveradis op zijn vroegst verschijnt omstreeks 1282 en
in 1323 nog in leven was, dan moet er tussen deze echtelieden een groot leeftijdsverschil
hebben bestaan17. Wellicht was het van Dirk's kant een tweede huwelijk met deze ken
nelijk veel jongere vrouw. Enig inzicht in de familieverhoudingen is het zal nog blij
ken voor een juist begrip onontbeerlijk18.
Ongelukkigerwijze vindt men in de oorkonde van 1 juli 1252 de goederen, die de drie
gebroeders van Poelgeest gezamenderhand van de grafelijkheid van Holland in leen
hielden, niet gespecificeerd. Evenmin brengt het oudste leenregister van Floris V ze aan
het licht. Manlijke leden van het huis Poelgeest komen hier namelijk in het geheel niet
in voor19. Een oorkonde van Roomskoning Willem voor Dirk I van Poelgeest van 17
augustus 1252 de heer Hagermann laat niet na erop te wijzen geeft wel een indruk
17 Dirk van Poelgeest, ridder, 18 november 1261: J. DE FREMERY, Oorkondenboek van Hol
land en Zeeland tot het einde van het Hollandsche huis. Supplement ('s-Gravenhage, 1901)
blz. 90, nr. 139. Alveradis van Brederode, vrouwe van Koudekerk, 18 april 1323: P. L. MUL
LER, Regesta Hannonensia ('s-Gravenhage, 1881) blz. 114. Besef van het grote leeftijdsver
schil bij D. HAGERMANN (1971) blz. 300, voetnoot 32.
18 Helaas bleek het familie-archief de Merode-Westerloo geen verdere Poelgeest-oorkonden
vóór 1300 te bevatten, die opheldering ter zake hadden kunnen bieden. De Algemene rijksar
chivaris van België dr. C. Wyffels was zo goed hiernaar een onderzoek te laten instellen. In dit
verband is schrijver dezes de Prinses van Merode bijzonder dankbaar voor hoogstderzelver
welwillende medewerking.
19 Men treft in genoemd leenregister wel de vrouwe van Poelgeest aan. D. HAGERMANN
(1971) blz. 297 over Alveradis van Brederode: Tm schon erwahnten graflichen Lehnsregister
von 1281/83 wird sie als Frau von Poelgeest genannt, belehnt mit dem Zehnten zu Ward bei
Koudekerk.' W. A. BEELAERTS VAN BLOKLAND heeft zich t.a.p. beter uitgedrukt. Deze
auteur acht Alveradis van Brederode waarschijnlijk identiek met de vrouwe van Poelgeest
'tiendhefster in den Lagen Waard te Koudekerk'. Feit is, dat de vrouwe van Poelgeest met
haar tiend belendster was van een andere tiend, die van Floris V in leen werd gehouden. Vgl.
noot 14.
[271]
