rubrieken bij Kernkamp waren wel aanwezig. Deze serie is geheel gemicrofilmd.
Bestelling van een copie door een Nederlandse instantie is zeer gewenst. Deze serie
vormt één van de belangrijkste bronnen voor de relatie tussen de Nederlandse steden
en Danzig. Over een brief die de komst van Simon Stevin te Danzig (1591) aan
kondigt hoop ik elders iets te publiceren,
300,60 Burgerboeken en door nieuwe burgers overgelegde bewijsstukken (Geburts-
briefe)
In de getypte inventaris worden de eerste negen nummers in beslag genomen door
de burgerboeken, waarvan het oudste in 1400 begint.
Vervolgens worden de overgelegde documenten beschreven, die de herkomst van
de nieuwe burgers bewezen. Van meer dan 8400 personen worden dergelijke stuk
ken beschreven. De inventaris bevat de naam van de betrokkene, de plaats van
herkomst, de datum van het overgelegde stuk en, indien vermeld, het beroep van dc
aanvrager.
Ik had gelegenheid de inventaris tot op twee-derde door te nemen. Personen met een
Nederlandse herkomst hebben zich regelmatig te Danzig gevestigd. Er zijn echter
twee perioden aan te wijzen met een verhoogde emigratie uit ons land, te weten het
laatste kwart van de 16de eeuw en de laatste twee decennia van de 17de eeuw.
Het is opmerkelijk, dat tussen 1680 en 1700 veel personen met het beroep 'zeglarz7
(zeeman) afkomstig uit Noord-Holland, Friesland en het waddeneiland Vlieland
zich te Danzig vestigen.
Zoals gezegd beschrijft de inventaris op deze rubriek de overgelegde 'Geburts-
briefede inventaris is dus geen index op de burgerboeken. Zowel de burgerboeken
als de inventaris op deze rubriek zijn gemicrofilmd en derhalve beschikbaar voor
geïnteresseerde instellingen.
Staatsarchief Torun
postadres: Wojewodzkie Archiwum Panstowe w Toruniu
plac Rapackiego 4
87-100 Torun
Het staatsarchief te Torun is een voortzetting van het in 1927 ingestelde archivariaat
van de stad Torun. In de International Directory of Archives staat deze archief
dienst nog vermeld als een dependance van het staatsarchief te Bydgoszcz; sinds
enkele jaren is het echter een zelfstandig staatsarchief voor Torun en omgeving.
Ter gelegenheid van het 50-jarig jubileum in 1977 zijn er 2 kleine publikaties over
deze instelling verschenen. De eerste is een boekje met afbeeldingen van archief
stukken; de tweede is een gids voor de bezoekers met o.m. een overzicht van de
aanwezige archieffondsen van de hand van de directeur van het archief mevrouw
dr. Karola Ciesielska.9
9 Karola Ciesielska, Informator o Zasobie, Torun 1977.
[296]
In het depót te Torun bevinden zich naast de archieven van de stad ook die van
andere steden, dorpen, regionale staatsadministraties e.d. in het district Torun. In
dat verband is verme;denswaard de aanwezigheid van het archief van de stad Chelm-
na (Culm) vanaf ongeveer 1480. Het oudere deel van het archief van deze stad,
waaronder het oorkondenbestand, bevindt zich in het Geheimes Staatsarchiv te
Berlin-Dahlem.
De gids van het staatsarchief te Torun bevat ook een literatuuropgave van archi
valia uit het stadsarchief Torun, waaraan bronnenpublicaties gewijd zijn.10
Torun is een bloeiende universiteitsstad. De historische faculteit kent een speciali
satie in de archiefwetenschappen. Juist tijdens mijn aanwezigheid werd er een lezing
gehouden door een Oost-Duits gastdocent over de Hanze-geschiedenis. Na afloop
heb ik met verschillende hoogleraren van gedachten kunnen wisselen.
De aanwezigheid van een universiteit betekent voor het archief te Torun veel. Ver
houdingsgewijs kent, voorzover ik dat gedurende enkele dagen kon waarnemen, de
studiezaal te Torun wat meer bezoek dan die te Danzig. Het niveau van de bezoe
kers ligt hoog, naar aantallen gemeten ligt het bezoek beduidend lager dan bij de
Nederlandse archieven. Genealogie wordt niet dan als historische hulpwetenschap
bedreven en amateur-historici zijn ook aanzienlijk minder dik gezaaid dan ten
onzent.
De inventaris van het archief van de stad Torun is in een vooroorlogse duitse tekst
(getypt) op de studiezaal voorhanden. In het eerste deel worden de oorkonden en
oudere brieven, losse stukken, beschreven in een chronologische volgorde; in het
tweede deel volgen in een systematische ordening de registers en verdere archief
stukken. Ten gevolge van interne oorlogen op het gebied van de huidige staat Polen
in de 15de eeuw is de economische betekenis van Torun na 1450 sterk teruggelopen.
Documenten van belang voor de handelsbetrekkingen met de Nederlanden treft
men na die datum nauwelijks meer aan.
Inventaris 1 bevat 24 nummers tot aan 1450 die betrekking hebben op de econo
mische relatie met onze streken en steden. De oudste stukken betreffen Kampen
en Harderwijk (c. 1360). Uit 1382 stamt een privilege voor de Pruisische kooplie
den van de graaf van Holland. Jongere stukken houden verband met de onderhan
delingen van de Hanze met de hertog van Bourgondie (1386), de relatie van de Han
ze met Holland of met Vlaanderen en de maatregelen tegen de Vitaliebroeders.
Afwijkend van inhoud is een schepenakte uit Zierikzee van 1391, waarbij ene Franx-
ce Symoen aan zijn broer Heynric en aan Jan Buchem het halve dorp 'Clettendorp'
transporteert.
Inventaris II bevat op het eerste gezicht weinig stukken van belang voor de Neder
landse geschiedenis. Het stadsarchief van Torun heeft tijdens de Zwedenoorlog in
het begin van de 18de eeuw grote verliezen geleden. Zo zijn er vrijwel geen tolregis-
ters bewaard gebleven, wel weer Hanzerecessen (vanaf 1383), maar dat genre treft
10 bv. de oudste schepenboeken:
Liber scabinorum Veteris Civitatis Thorunienis, 1363-1428, uitgegeven door K. Kacz-
marczyk, Torun 1936 (Fontes T.N.T. dl 29); Ksiega Lawnicza nowego Miasta Torunia,
1387-1450, uitgegeven door K. Ciesielska, Torun 1973 (Fontes T.N.T. dl. 63).
[297
