treffende zaken van de Directie Registratie, de andere die aangaande de zaken van
de Directie Directe Belastingen, in- en uitgaande rechten en accijnzen beschreef.
Hoe ging het nu in de praktijk? In het archief van de Gouverneur treft men in de
hier behandelde periode de volgende categorieën bescheiden aan:
1. Agenda's.
2. Ingekomen brieven.
3. Minuten van uitgaande brieven.
4. Indices.
5. Net-agenda's -A, -B en -C.
6. Indices-A en -B.
Ad 1. De agenda's bestonden uit één of meer dubbele bladen, waarop per pagina
links de beschrijving van de ingekomen brieven, rechts die van de besluiten
en de meestal daaruit voortvloeiende minuutbrieven. De (minuut)-brieven
zullen aanvankelijk in de agenda hebben gelegen. De nummers van de
linkerzijde zijn de zelfde als die van de rechterzijde. Een opvallend verschil
met de vorige en trouwens ook met de volgende periode. Elke dag begint
men met een nieuwe agenda en een nieuwe nummering. De agenda's wer
den per drie maanden gebonden.
Agenda's-Registratie en agenda's-Directe Belastingen komen, anders dan
was voorgeschreven, niet voor. Wel ziet men in de "gewone" agenda ge
regeld stukken over de betrokken belastingzaken beschreven.
Uit het voorgaande lijkt afgeleid te kunnen worden, dat de Bureau-indeling
conform de voorschriften geen invloed meer uitoefende op structuur en
registratuur van het Gouverneursarchief. Dit is echter niet geheel waar.
Het bloed kroop, waar het niet gaan kon. Men ziet op de agenda van een
bepaalde dag, dat bijvoorbeeld de besluiten 1-12 achter hun nummer een
A hebben, 13-18 een B, 19-22 een C en 23-24 een D. Deze vier groepen
stukken gaan over zaken, die in de voorgaande periode door de 1ste, res
pectievelijk 2de, 3de en 4de Divisie werden behandeld.
Ad 2—3. De minuten van uitgaande brieven werden met de bijbehorende ingeko
men brieven op hun dagnummer bewaard. Zo wilde het verbaalstelsel-1823
het ook. De A, B, C en D-stukken of de stukken over bovengenoemde be
lastingzaken kregen geen aparte behandeling. Op elk stuk stonden dag en
volgnummer per dag.
Ad 4. De belangrijkste toegang op het archief is de index. Het aantal rubrieken
is in vergelijking met de vorige periode uitgebreid. De rubrieken staan in
alfabetische, niet in lexicografische volgorde.
Ad 5. Naast de onder 1 besproken agenda's treft men delen aan onder de naam
"afdeeling A van de agenda", waarin dag-agenda's-A zijn gebonden. In
deze net-agenda's werden alleen die stukken vermeld, die in de "algemene"
agenda's een A achter hun dagnummer hadden gekregen. Zo ging de 1ste
[26]
Divisie toch een eigen gang. De 2de en 3de deden het zelfde met net-
agenda's B en -C.
Ad 6. Behalve een net-agenda-A bestaat een index-A. En achterin de net-agenda-
B vinden we de index-B.
Als we trachten de periode 13.1.1824-1826 te overzien, kunnen we stellen dat men op
de Friese Griffie bij de vorming van het Gouverneursarchief het door de centrale
overheid voorgeschreven systeem van archiefvorming vrijwel geheel accepteerde.
Maar daarbinnen ging men soms via ingenieuze kunstgrepen onopvallend zijn eigen
weg. Van het verbaalstelsel-1823 zou men spoedig afstappen.
D. De periode 1827-1843, (ca. 185 m1).
Met ingang van 1827 ging het roer weer om en was het met de invloed van de Afde
lingen van de Griffie op structuur en registratuur vrijwel geheel uit. Men kan in
deze periode de volgende categorieën stukken in het archief onderscheiden:
1. Agenda's.
2. Ingekomen brieven.
3. Minuten van uitaande brieven.
4. Indices.
5. Klappers.
6. Net-agenda's 3de Afdeling.
Ad 1. De ruggegraat van het archief bleef gevormd door de agenda's. Die werden
nu niet meer per drie maanden ingebonden, maar bleven "los". Per dag had
men drie verschillende soorten agenda's. De eerste was voor "algemeene ad
ministratie", de tweede voor "registratie", de derde voor "directe belastingen,
in- en uitgaande regten en accijnsen". Al gauw kwam daar een vierde voor
"kadaster" bij. De drie laatstgenoemde agenda's werden met de bijbehorende
stukken door de in hun titel genoemde Rijksdiensten behandeld, vóór de
Gouverneur conform zijn besluit van 10.1.1824, nr. 46 de belissing nam. De
agenda's werden ongeacht hun titel in één chronologische serie geborgen en
doorlopend per jaar genummerd. Doöf de invoering van de vier verschillen
de agenda's werd genoemd besluit op het punt van de structuur van het
archief volledig uitgevoerd.
Ad 2. Het belangrijkste verschil tussen de agenda's van deze tijd en die van de voor
afgaande periode ligt hierin, dat tussen het dubbele blad nu de ingekomen
brieven kunnen worden aangetroffen. Die zijn per agenda doorlopend ge
nummerd.
Ad 3. Waren in een vorige periode ingekomen en minuten van uitgaande brieven
verbonden door één en hetzelfde nummer, in het hier beschreven tijdvak
werd dat anders. De minuten kregen nu per jaar een nummer in afdoenings
volgorde. Die volgorde was bijna steeds een geheel andere dan die van de
[27]
