Gebruiksscha.de
Schade die wordt veroorzaakt door het document te raadplegen, zoals het ver
slijten van een boek, verontreiniging door zweetzuren etc.
nsectenschade
De directe schade die is veroorzaakt door een insect, zoals de uitgevreten gangen
in een boek.
Lichtschade
Schade ontstaan door de inwerking van licht, zoals verkleuringen, afbraak van
de papiervezels etc.
Mechanische schade
Schade die is veroorzaakt door calamiteiten, zoals het laten vallen van een boek,
het omvallen of instorten van stellingen of muren waardoor documenten be
schadigen.
Milieuschade
- Schade veroorzaakt door luchtverontreinigingen of een onjuist klimaat, zoals
verontreiniging door stof, het vormen van zuren, verhoorning van perkament
door te droge lucht etc.
Ongediertenschade
- Schade die is veroorzaakt door muizen, ratten of vogels, zoals bevuiling door
uitwerpselen, aangevreten papier etc.
Oorlogsschade
- Met oorlogsschade wordt bedoeld de directe schade zoals de beschadiging door
granaatscherven of kogels etc. Dus niet de schade ontstaan als gevolg van oor
logshandelingen zoals de vochtschade welke is opgetreden doordat het dak lek-
sloeg.
Restauratieschade
- Met restauratieschade wordt bedoeld de schade veroorzaakt door vroegere po
gingen tot restauratie. Dit is vaak zware schade omdat de schade welke aanleiding
was om te restaureren al aanwezig was. Bij deze schade komt de schade welke is
aangebracht door ondeskundige restauratie.
Schimmelschade
- Schade veroorzaakt door schimmels, zoals verkleuringen veroorzaakt door
schimmel populaties, fragile perkamenten etc.
T emperatuurschade
Schade ontstaan door warmte of hitte, zoals door hitte inéén geschrompeld per
kament, door de warmte van een lamp gesmolten waszegel etc.
V erbruiksschade
Hiermee wordt bedoeld de schade veroorzaakt aan een document door het als
[314]
materiaal te gebruiken, zoals een perkamenten oorkonde die is verbruikt om een
band voor een boek van te maken.
Vochtschade
Alle mogelijke schade veroorzaakt door de directe inwerking van vocht. Deze
schade kan uiteenlopen van lichte verkleuringen, tot papier wat zijn vezelstruc
tuur compleet heeft verloren.
Veelal treden deze schaden gezamenlijk op terwijl alle genoemde schadegevallen
kunnen samengaan met verontreinigingen en/of verkleuringen van het document.
Aangezien al het materiaal waaruit een archief bestaat is opgebouwd uit natuurlijke
producten, en dus onderhevig aan natuurlijk verval, zullen archivalia, als de omstan
digheden daarvoor gunstig zijn, zich via de volgende ladder vernietigen:
onbeschadigd
immateriële schade
materiële schade
vernietigd
Immateriële schade
Immateriële schade is de schade die is toegebracht zonder de uiterlijke vorm van
het materiaal waaruit het document bestaat aan te tasten.
Materiële schade
Materiële schade is de schade die het document in meer of mindere mate heeft
vernield of in zijn uiterlijke vorm heeft aangetast.
Alle schade die niet door natuurlijke afbraak is toegebracht versnelt de gang naar
totale vernietiging. Zo zal bijvoorbeeld oorlogsschade het hele stadium van immateri
ële schade overslaan en direct in de fase van materiële schade gaan zitten en van
daaruit langs de langzame weg van natuurlijke afbraak overgaan in totale vernieti
ging. Schimmelschade daarentegen zal betrekkelijk snel via immateriële schade over
gaan in totale vernietiging.
MATE VAN BESCHADIGING
Nu er een beschrijving van de aard van de beschadiging is, zou het wenselijk zijn om
ook een beschrijving van de mate van beschadiging c.q. aantasting te hebben. Als
in een restauratierapport wordt vermeld dat een archiefstuk is beschadigd door een
[315]
