deel. In het gebied dat door deze archiefdienst bestreken wordt liggen echter 27
gemeenten, die in de loop van dit jaar na herindeling plaats zullen maken voor naar
verwachting 13 nieuw gevormde gemeenten. Het ligt voor de hand, zo bericht mij
de provinciaal inspecteur, dat na herindeling alle 13 nieuwe gemeenten aan de rege
ling deel zullen nemen.
In de regio rond Alkmaar groeit het aantal gemeenten dat de archieven tot aan de
invoering van een modern registratuurstelsel heeft overgebracht naar de archief
bewaarplaats van de gemeente Alkmaar. Na de beslissing van de gemeente Schoorl
bedraagt dit aantal gemeenten acht. In drie regio's zijn de plannen voor gecombi
neerd archiefbeheer in bespreking, te weten in het Gooi, Waterland en de kop van
Noord-Holland.
In de provincie Zeeland zal vermoedelijk nog in dit jaar een regeling van kracht
worden voor de gemeenten op het eiland Schouwen-Duiveland met deelname van
het waterschap aldaar en de gemeente Sint-Philipsland. Het gemeentebestuur van
Middelburg is overgegaan tot de benoeming van een gemeentearchivaris ter beëin
diging van de constructie van een middelbaar archiefambtenaar ter secretarie. U
zult begrijpen dat wij in dit geval het bericht met bijzondere belangstelling hebben
ontvangen. Het gemeentebestuur en collega Sijnke zijn door ons hartelijk geluk
gewenst.
Ook de gemeenteraad van Kerkrade nam het besluit om de aldaar werkzame archief
ambtenaar ter secretarie tot gemeentearchivaris te benoemen. Van Limburg nu naar
Overijssel. Aldaar zijn besprekingen gaande tussen gemeenten in het noord-weste
lijk deel van de provincie. Moge het op gang komen van een nieuwe provinciale sub
sidieregeling voor streekarchieven gedurende de eerste vijf jaar van het bestaan een
stimulans vormen voor de ontwikkeling in deze met archivarissen veel te mager
bedeelde provincie- In Zuid-Holland werd de toetreding van het Hoogheemraad
schap de Krimpenerwaard tot het gelijknamige streekarchief in 1977 geëffectueerd,
evenals de combinatie naar Alkmaars model tussen de gemeenten Capelle aan den
IJssel en Rotterdam.
In Noord-Brabant blijft men echter aan kop liggen. Het gemeenschappelijk archi-
variaat Nassau-Brabant werd tweemaal vergroot: eerstens met de gemeenten van
het opgeheven streekarchief Brabants Westhoek en vervolgens met vijf nieuwe
gemeenten. Tot het archivariaat Peelland traden toe de gemeenten Aarle-Rixtel,
Beek en Donk en Lieshout. Tot de gemeenschappelijke regeling onder de naam Aa
en Dommel zullen eerstdaags toetreden de gemeenten Berlicum, St. Michielsgestel
en Den Dungen. Het verband rond Oisterwijk wordt uitgebreid met de gemeente
Hilvarenbeek- Het bestuur van de gemeente Waalwijk benoemde collega Rehm jr.
tot archivaris. En tenslotte startte collega Van der Aalst in het land van Heusden en
Altena, waar vijf gemeenten en een hoogheemraadschap elkaar in 1977 gevonden'
hebben.
Bijna 100 van de 131 Brabantse gemeenten beschikken zo over een archivaris in de
zin der wet ten behoeve van het archiefbeheer. Voor het stadsgewest Eindhoven is
een regeling in voorbereiding, zodat gesteld kan worden dat de enige witte vlek
[110]
van omvang in deze provincie binnen afzienbare tijd tot het verleden zal behoren
Waartoe U deze opsomming voorgeschoteld? In de door het departement ingestelde
commissie nota archiefbeleid bestaat geen principieel bezwaar tegen het invoeren
van de verplichting voor gemeentebesturen om een archivaris in de zin der wet aan
te stellen. Maar deze commissie is niet de wetgever; zij adviseert alleen. De gegevens
nu van het ALO-rapport, aangevuld met de jongste ontwikkelingen zoals geschetst
in de sindsdien gehouden jaarrede's, laten zien hoeveel gemeentebesturen hetzij uit
eigen inzicht, hetzij na enige overreding een archivaris wensen aan te stellen. Het
duidelijk aantonen van deze tendens kan er toe bijdragen om ook de wetgever te
brengen tot de bereidheid om de archiefwet in bedoelde zin te versterken.
Uw aandacht wordt nu gevraagd voor het thema het handhaven van de Archiefwet
1962. Op het eerste gezicht ligt er een inconsequentie in om enerzijds te spreken over
de principiële herziening van de Archiefwet 1962, terwijl aan de andere kant het
uitvoeren van de bepalingen van die wet op problemen stuit. Bij nader inzien beseft
men dat de Archiefwet een onderdeel is van een veel groter geheel van wettelijke
voorzieningen, waarop de maatschappelijke ontwikkelingen bij voortduring invloed
uitoefenen.
Dit wordt duidelijk in de zaak van de provinciale archiefinspecteur in Friesland.
Provinciale besturen, zo stelt art. 22 van de a.w., behoren zo'n functionaris aan te
stellen. De Friese bestuurders en dat is op zich prijzenswaardig hebben funda
menteel over de vervulling van de vacature van archief inspecteur in hun provincie
nagedacht in het licht van de totale cultuurpolitiek of zo men dat beperkter wil
zien van de ontwikkeling van een integraal archiefbeleid in de provincie. Vanuit de
optiek van het Friese provinciaal bestuur is een eenheid van rijksarchief in de pro
vincie, provinciale inspectie en tot op zekere hoogte ook het lokale archiefbeheer
in hun provincie een nastrevenswaardige toekomst.
Gesteld voor de vacature provinciaal archiefinspecteur greep men in Friesland terug
naar de situatie van vóór 1962 door weer aansluiting te zoeken bij het rijksarchief
in Leeuwarden. Dit heeft het ministerie afgewezen. Na enig beraad volgde toen de
tweede Friese zet- Bij de opening van de eerste tentoonstelling in het nieuwe rijks
archiefgebouw in Leeuwarden in aanwezigheid van de fine fleur van het departe
ment brak de Friese gedeputeerde Mulder in zijn openingstoespraak een lans voor
een decentralisatie-experiment: zet het rijksarchief in onze provincie om in een
provinciale dienst. Of dit het departement nu in verwarring gebracht heeft weet ik
niet, zeker is dat de oorspronkelijke stellingname van het ministerie om geen ont
heffing aan het Friese bestuur te verlenen in de zin van artikel 22 lid 3 van de
archiefwet nog steeds niet geleid heeft tot het op gang komen van de procedure
voor de benoeming van een provinciaal inspecteur.
Op gespannen voet met de wet verkeren die gemeentebesturen die i.p.v. een ge
meentearchivaris een archiefambtenaar ter secretarie aanstellen. In de loop der jaren
heeft het bestuur zich bezig gehouden met o.a. gevallen in Sittard, Rijswijk (ZH),
Middelburg en nu onlangs Voorburg. Over het algemeen vinden onze interventies
plaats bij de tot standkoming van nieuwe gevallen. U kent allen de officiële beleids-
[111]
