stelling van bannen in Westfriesland en elders in Noord-Holland, de ambachten in
het Noord-Hollandse deel van Rijnland en de reglementering van de polders - de
scheiding tussen gemeente- en polderbestuur kan er sprake zijn van eigen ar-
chieven2
Helaas heeft men bovengenoemde scheiding tussen gemeente- en polderbestuur op
archivistisch gebied in de meeste gevallen niet op een juiste manier uitgevoerd. Men
heeft nl. bij de inventarisatie van de archieven van de gereglementeerde polders en
de archieven van de banbesturen geen rekening gehouden met het herkomstbeginsel,
het beginsel dat ieder archiefstuk behoort te worden gebracht tot het archief waar
voor het naar zijn aard is bestemd22. In plaats daarvan heeft men getracht het z.g.
successiebeginsel toe te passen - het beginsel dat de archiefbescheiden van een
opgeheven lichaam overgaan op het lichaam dat de rechten en de functies van dat
opgeheven lichaam overneemt22 en dan nog ten onrechte. De polders bestuurd
door de gemeenten zijn immers niet opgeheven, zij zijn alleen zelfstandig geworden.
Zij krijgen eigen besturen die eigen archieven vormen, nl. polderarchieven. Het resul
taat is dan ook geweest dat veel oude polderstukken die in de gemeente-archieven
behoren te berusten daaruit gelicht zijn en gevoegd bij de archieven van de in de
dijckhatingh is, tot over groote prejuditie van de gemelde polder en andere, vervo -
gens ten exempele behoort gestrafft te werden, soo doet den voorseiden eijsscher in
qualité als boven eijse ende concludeert bij de voorseide ende andere middelen des-
noots nader te deduceren, dat de gedaegde ter saecke van de voornoemde dijckhatingh
sal werden gestrafft soo aen den lijven als sijne goederen, als de placcaten van den
landen op dat subject geëmaneert en dispositie van rechten medebrengende sijn, cum
expensis, off tot anders etc. den gedaegden versoeckt copie ende dagh schepenen liat
21 "J. Smitz, inventaris van het archief van de Castricumerpolder, 1938,
"J. Smitz, inventaris van het archief van de Sammerspolder, 1938, 1887-1914".
W. Vetter, inventaris van het archief van de banne Hoog- en Aartswoud, 1879.
nr. 2 "Lijsten van stemgerechtigden en verkiesbaren voor het bestuur van 7860-1879
nr. 14 "Loopend notulenboek van het collegie van dagelijks bestuur der banne, aan
gevangen 19 juni 1860".
nr. 15 "Loopend notulenboek van Hoofdingelanden der banne, 19 ,um 186(1-14 sep
tember 1874".
G. v. Es, inventaris van het archief van de banne Oudendijk, 1931,
nr 1 "Notulen van de vergadering van het polderbestuur, 7859-1889. 1 deel
nr 6-7 "Processen-verbaal van bestuursverkiezingen, 7859-1930. 2 bundels
nr' 8 "Lijsten van personen, welke de vereisten bezitten, om gekozen te worden tot
leden van het bestuur, 7860-1880,1882-1906. 1 bundel".
nr. 9 "Lijsten van stemgerechtigden tot benoeming van leden van het bestuur, 78.
1880, 1882-1918, 1922-1938. 1 bundel".
22 J. L. v. d. Gouw, H. Hardenberg, W. J. v. Hoboken en G. W. Panhuysen, Nederlandse
archiefterminologie, Zwolle 1962, blz. 26.
23 W. A. Fasel, Het Successiebeginsel, in: Nederlands Archievenblad, 1974, 2e aflevermg,
blz. 108-123.
[148]
19e eeuw gereglementeerde polders2-». Ook is dit het geval met ambachtsarchieven.
Zo heeft men bij voorbeeld in de inventaris van de polder Westzaan stukken be
schreven uit het ambachtsarchief van Westzaan die betrekking hebben op water
staatszaken van het ambacht. Bovendien is men niet consequent geweest omdat
men enerzijds stukken beschrijft die geen enkele betrekking op de polder Westzaan
hebben26 en anderzijds niet alle stukken die de zorg van het ambacht over de afwa
tering betreffen opneemt, aangezien er in het ambachtsarchief zelf nog veel stukken
over die afwatering zijn achtergebleeven. Dit laatste is ook in andere polderarchie
ven het geval, daar men de stukken over polderzaken niet nauwkeurig gescheiden
heeft van de bestuurlijke zaken en deze vaak ook niet te scheiden waren.
In de archieven van de banbesturen berusten eveneens gemeentelijke polderstukken,
waarbij het successiebeginsel óók niet juist is toegepast. Deze polderstukken be
treffen niet alleen de taak van het gemeentebestuur die door het banbestuur is over
genomen, maar ook de hele waterstaatszorg van het rechtsgebied, dus ook de be-
24 F. J. A. Pielage, inventaris van het archief van de Damlanderpolder, 1936,
nr. 10 "Molenboekje, 1815-1829. 1 deel"
nr. 22 "Stukken betreffende de lening, 1772, 1801. 1 omslag."
nr. 25 "Extra-ordinaire omslag van de verschillende polders, 1660-1682."
nr. 32 "Conditiën en voorwaarden van aanbesteding, 1712, 1740, 1762, 1763, 1774,
1810. 1 deel."
nrs. 14-16 "Rekeningen van ontvangsten en uitgaven, 7645-1861.
F. J. A. Pielage, inventaris van het archief van de Zuurvenspolder, 1936,
nr. 10 "Molenboekje, 1815-1839. 1 deel."
nrs. 14-16 "Rekeningen van ontvangsten en uitgaven, 7645-1861. 3 delen."
nr. 17 "Rekeningen van ontvangsten en uitgaven, 1799-1800, 1854, 1861-1930. 1 bun
del".
F. Waaker, inventaris van de polder Assendelft, 1938,
nr. 177 "Fijsten van restanten der polderlasten, 1682-1721, 1812-1932. 1 bundel",
nr. 193 "Morgenboek, omslagen en rekeningen van de Noorderpolder, 7782-1811.
1 bundel".
nr. 195 "Morgenboek, omslagen en rekeningen van de Zuiderpolder, 7782-1813. 1
omslag".
Th. P. M. van der Fluit, inventaris van de archieven van de voormalige polders die
per 1 januari 1970 verenigd zijn tot het waterschap De Niedorperkogge, 1977,
nr. 93 "Condities en voorwaarden voor de aanbesteding van kroos- en slootwerk (in
de Weerepolder), 1748-1749, 1751-1759, 1761-1787, 1789-1791 en z.j. 1 omslag",
nr. 135 "Stukken betreffende de verkiezingen van molenmeesters van de Oosterpolder
onder Niedorp, 1669, 1671, 1691, 17271738-17601 omslag".
nr. 310 "Arbitraire uitspraak in het geschil tussen Winkel en Schagen, Barsingerhorn
en Niedorp, waarbij de laatste partij moet gedogen dat zij 350 Carolusguldens bij
draagt in de bouwkosten van de stenen brug van de Niedorperkogge, 1547. 1 stuk'
25 J. Vrededuin, inventaris van het archief van de polder Westzaan, Afdeling B., 1925.
[149]
