factor zonder kopie en betiteling komt op 0,20; 1 opname op 35 mm rolfilm komt
tussen de ƒ0,10 en ƒ0,60 per opname. Ik kan hier nog enkele Haagse cijfers aan
toevoegen. Het gemeentearchief van 's Gravenhage laat zijn archiefbescheiden mi
crofilmen door de Gemeentelijke Dienst voor Arbeidsvoorzieningen. Gefilmd wordt
met een microfichecamera. In de nu volgende prijzen zijn inbegrepen het transport
van de archiefbescheiden, de betiteling en een diazokopie. De kosten bedragen voor
bevolkingskaarten 15 cent per opname, voor de registers van de Burgerlijke Stand
20 cent per opname, voor de vastbladige bevolkingsregisters 21 cent per opname en
voor de kranten 33 cent per opname. U ziet: met het formaat stijgt de prijs.
De gegevens van de archieven die zelf microfilmen zijn moeilijker te interpreteren.
Als zij al een kostprijs op kunnen geven is dat altijd zonder personeelskosten en af
schrijving van apparatuur. Waarschijnlijk kan men de kostprijs voor een 35 mm
opname zonder personeelskosten en afschrijving stellen op ongeveer 0,10 per op
name. Waar het personeel zoals boven reeds medegedeeld hetzij slechts een deeltaak
in de microverfilming heeft hetzij in WSW-verband is opgenomen is het moeilijk de
personeelsfactor te berekenen. Uitgaande echter van een fotograaf en een assistent
die gehele dagen mocrofilmen met een 35 mm camera kunnen per jaar de volgende
cijfers berekend worden: personeelskosten 60.000,afschrijving apparatuur
5.000,Bij een te halen jaarproduktie van 250.000 opnamen levert dit een totaal
van 90.000,op. De kosten per opname komen dan op 36 cent per opname. U
ziet dat het aandeel van de personeels- en afschrijvingskosten in de kostprijs onge
veer 70% is.
Tot slot van deze financiële bespiegeling nog iets over de budgetten die ons archi
varissen ter beschikking staan voor het microfilmen. De volgende cijfers hebben
alle betrekking op de gemeentearchieven. De laatste jaren is er op de begroting van
steeds meer gemeentearchieven een vast bedrag opgenomen voor microfilmen.
Voor Amsterdam, Rotterdam en Utrecht liggen de bedragen tussen de 20.000,
en 30.000,Voor de middelgrote gemeenten tussen de 10.000,en 15.000,
Leiden en Den Haag springen eruit met resp. 55.000,en 100.000,maar zij
besteden de zaak uit. Hoeveel opnamen men voor deze bedragen kan maken varieert
al naar gelang het soort te microfilmen materiaal. Ter illustratie een paar Haagse
voorbeelden: de microverfilming van de Haagste burgerlijke stand van 1811-1882
(geschat op 100.000 opnamen (ieder van 2 pagina's) wordt begroot op 20.000,
het bevolkingsregister 1913-1939 (geschat op 925.000 opnamen) wordt begroot op
140.000,—.
Als men een voorzichtige schatting maakt van de kosten verbonden aan het micro
filmen van die archiefbestanddelen (inclusief kranten en tekeningen/prenten) die
wegens hun grote historische waarde en/of wegens het veelvuldig gebruik op korte
termijn gefilmd zouden moeten worden komt men tot bedragen die voor de grote
archieven in de miljoenen en voor de middelgrote archieven in de tonnen lopen.
Het ontbreken bij alle archiefdiensten die zelf microfilmen van een inzicht in de
kostprijs van een microfilmopname, doet mij nog eens met nadruk verwijzen naar
hetgeen de heer Boberach gisteren heeft gezegd: archieven dienen bedrijfsmatig te
werken, kosten - baten analysen dient men niet uit de weg te gaan!
[458
Tot slot moet ik met U spreken over vernietiging en micrografie, waarbij ook de
inschakeling van de archivaris bij het microfilmen van dynamische archieven ter
sprake zal komen. Op het punt van de vernietiging zal ik een scherp onderscheid
maken tussen enerzijds archiefbescheiden en anderzijds niet archiefbescheiden. Wat
de categorie archiefbescheiden betreft kan ik voor de overheidsarchiefbescheiden
na het voortreffelijke artikel van de heer Van Veldhuizen in het Nederlands Archie
venblad van 1975, getiteld "Microfilm en vernietiging. Moet het Archiefbesluit aan
gepast worden?" weinig nieuws meer aandragen. Mijn antwoord op zijn vraag luidt:
ja. De archiefwet moet de mogelijkheid gaan openen tot vernietiging van bepaalde
categorieën archiefbescheiden, niet zijnde termijnstukken die gemicrofilmd zijn. Op
dit moment biedt de Archiefwet slechts de mogelijkheid middels artikel 3 lid 2 van
het archiefbesluit tetmijnstukken die gemicrofilmd zijn voordat de termijn verstre
ken is te vernietigen. De opstellers van dit artikel hebben met name gedacht aan
ruimtewinst. In de meeste gevallen zal het bewaren van de originele archiefbeschei
den gedurende de voorgeschreven termijn goedkoper zijn dan microfilmen. Verkor
ting van termijnen geeft ruimtewinst zonder hoge uitgaven voor verfilming. Voor
komen moet worden dat de mogelijkheid tot vervroegde vernietiging na microver
filming de noodzaak tot een verkorting van de termijnen doet vervallen. De wetge
ver kan van een vooruitziende blik blijk geven indien hij in de wet de mogelijkheid
opent de originele informatiedrager te vernietigen indien de informatie (waar het
tenslotte om gaat) middels b.v. microverfilming is veiliggesteld. Ik denk hier met
name aan bepaalde categorieën archiefbescheiden die onhandelbaar in het gebruik
zijn, die materieel van slechte kwaliteit zijn of en dit geeft een geheel nieuwe di
mensie aan deze mogelijkheid aan grote series zoals rekeningen, correspondentie
etc. Qua inhoud (informatie) van belang, niet qua informatiedrager (uiterlijke vorm).
Evenmin als de heer Van Veldhuizen vind ik dat microfilms en microfiches als
informatiedragers in de plaats moeten treden van al onze originele archiefbescheiden.
Ik wil met het hiervoor gezegde wel de discussie oproepen of ieder archiefstuk dat
historische of administratieve informatie bevat in originali bewaard moet blijven
indien de informatiedrager geen (kunst)historische waarde heeft; of niet middels
micrografie een evengoede, zo niet betere, drager van de informatie geschapen kan
worden die doordat hij minder ruimte inneemt sterk kostenverlagend werkt.
Uit het voorgaande zult U begrijpen dat de levensduur van een microfilm voor mij
geen probleem is. Ik durf te stellen dat die levensduur groter is dan van de meeste
moderne papieren informatiedragers die thans als archiefstuk het eeuwige leven is
beschoren, maar waarvan het zeer de vraag is of zij bij veelvuldig gebruik de hon
derdjarige leeftijd ongeschonden zullen halen.
Zonder discussie de heer Van Veldhuizen wees hier op in zijn artikel heeft
binnen het dynamische archief de microfilm als archiefstuk zijn intrede gedaan.
Zoals ik boven reeds memoreerde wordt de output van computers in de vorm van
microfiche geproduceerd. Een ontwikkeling die ik toejuich, maar die, waar het hier
ook niet-termijnstukken betreft, de strekking van de huidige archiefwet op dit punt
wel op losse schroeven zet. De enige kanttekening die ik hierbij wil maken is, dat wel
bepaald zal moeten worden in plaatselijke archiefverordeningen en in het Besluit
[459
