Zowel in de onderzochte processen-verbaal van de strafzittingen als in de minuut
vonnissen is steeds in de marge het rolnummer der zaak vermeld, zodat men meer
bijzonderheden dan op de rol vermeld zeer eenvoudig kan opzoeken1". De p.v.'s
leveren overigens het gewone beeld op128, gelijksoortig aan dat van de audiëntie
bladen in civilibus. Als bijlagen zijn bijgevoegd: de p.v.'s der opsporingsambtenaren,
de dagvaardingen129, de p.v.'s van betekening der dagvaarding aan de beklaagde
en de "requisitiebriefjes" van de ambtenaar van het O.M. Bij de minuutvonnissen
bleken soms ook nog een expeditie van de minuut en een p.v. van betekening
van het vonnis aan de veroordeeld te zijn bijgevoegd.
De steekproef m.b.t. de jaren 1900-1901 wees overigens uit, dat toen in de practijk
niet zelden het opmaken van een p.v. der terechtzitting, waarop de zaak behandeld
was, achterwege bleef, o.m. in sommige niet alle verstekzaken, als het O.M.
concludeerde tot vrijspraak en de Ktr. dit ook deed in sommige niet appellabele
zaken, en als de beklaagde het telastegelegde feit bekende en tevens niets te zijner
verdediging aanvoerde. Volstaan werd dan met de opneming van de nodige gegevens
uit de kladaantekeningen van de griffier130 in het minuutvonnis. Deze practijk moge,
strikt genomen, onwettig geweest zijn, er kraaide de facto geen haan naar. Rest
nog te vermelden, dat in de loop van de tweede helft der 19de eeuw zowel bij
dit Ktgr. als bij andere, het eerst bij de Kantongerechten der 1ste klasse, die de
grootste "omzet" hadden zgn. "imprimé's"131 in gebruik kwamen, eerst voor
de dagvaardingen, de p.v.'s van betekening daarvan132, de requisitiebriefjes van het
O.M.132 en de vonnissen, weldra ook voor de p.v.'s der terechtzittingen133.
Wat ten slotte de hoofdrubriek "Algemeen" betreft: alleen al een vluchtige blik op
de desbetreffende inventarisnummers leert, dat deze een bont allerlei vormt. Welig
tieren hier de vele registers, klappers en repertoria, die de griffier ingevolge wet-
127 Enig voorbehoud is in dezen echter geboden, want volgens de inventaris zouden in
de p.v.'s niet steeds de rolnrs. vermeld staan. Wegens tijdgebrek kon dit niet geverifieerd
worden.
128 Onderzocht werden de jaren 1840 (inv. nr. 274) en 1900 (inv. nrs. 350-353).
129 Hoewel in 1840 niet steeds.
i3° Afgezien van die gevallen, waarin ingevolge de wet dadelijk proces-verbaal moest
worden opgemaakt (zoals bij sommige getuigenverhoren), placht en pleegt de griffier
ter terechtzitting aantekeningen te maken, aan de hand waarvan hij dan na afloop der
zitting binnen de daarvoor gestelde termijn (vgl. hiervoor sub II.4.a.) het officiële p.v.
c.q. sinds het in zwang komen der imprimé's de officiële p.v.'s der zitting(en) placht
op te maken. Soms zijn die kladaantekeningen ten dele in een kantongerechtsarchief be
waard (vgl. voor Geldermalsen inv. nrs. 250-251). In combinatie met de officiële verbalen
vormen deze zeker niet de minst interessante bestanddelen van zo'n archief.
131 Voorgedrukte formulieren met deels geheel of partieel door te halen tekstgedeelten
en deels met de pen in te vullen stukken wit.
132 In dorso van het voorgedrukte dagvaardingsformulier; zuinig en efficient!
133 Door het gebruiken van deze imprimé's maakte het doorlopende p.v. van een straf
zitting waarop doorgaans meer zaken achtereenvolgens behandeld werden plaats
voor een reeks p.v.'s per zitting, elk betrekking hebbend op één zaak. Het gebruik van
deze voorgedrukte formulieren deed de jaarlijkse "papierproductie" in strafzaken overi
gens aanzienlijk stijgen.
[154]
telijke of reglementaire bepalingen moest bijhouden134 of die hij eigener beweging
uit een oogpunt van "dienstijver" en de zin voor een ordelijke administratie bijhield.
Sommige daarvan leveren ook voor de niet-rechtshistoricus interessant materiaal
op. Voor iemand, die zich zou interesseren voor de geschiedenis van de stroperij
b.v. kan het Geldermalsense register van in beslag genomen "stukken van over
tuiging"135 heel wat wetenswaardigs opleveren; daarin figureren o.m. jachtgeweren,
dobbers, netten, snoekstrikken, harpoenen, kuilen, gewichten, ellematen, "aalsrepen",
een "strijkstok" en zelfs een "toetebel" (kruisnet). Andere registers bleken volstrekt
waardeloos, zoals dat van gedane verzetten tegen gewezen verstekvonnissen136. In
dit keurig door de inspecteur der registratie geverifieerde register bleek gedurende
de achttien jaren, waarover het liep, nooit één verzet te zijn ingeschreven. Een
"register van uitgiften van grossen van vonnissen"137 bleek ook expedities van von
nissen in niet-executoriale vorm ("simpele copieën) en van extra-judiciële beschik
kingen te bevatten. Van één der inventarisnummers betreffende statistische gegevens
bleken de opgegeven jaren niet te kloppen138, terwijl een inventarisnr. met de aan
duiding "afschriften van de processen-verbaal van zittingen van de Hoge Raad" in
feite uittreksels uit arresten van de H.R. betreffende jacht- en visserijdelicten bleek
te bevatten139. Waarom laat zich raden140.
Al met al kon aan de hand van de genoemde steekproeven salvo meliori
voorshands worden geconcludeerd, dat de onderscheiden hoofd- en subrubrieken van
dit archief weinig of geen interne doublures vertonen en dat de onderhavige
"voorbeeldinventaris" nog weieens een grondige revisie zou moeten ondergaan.
I11.2.b. Archief Ktgr. Nijmegen
Het archief van het Ktgr. Nijmegen over de periode 1838-1920 werd in twee
stadia overgebracht naar het R.A. in Gelderland: in october 1967 het gedeelte
134 B.v. registers van verzet, hoger beroep en beroep in cassatie, van oprichtingsakten
van vennootschappen onder firma en van coöperatieve verenigingen, van protesten van
non-acccptatie en van non-betaling van wissel- en orderbrieven enz. Vgl. Van der Kemp,
a.w. pp. 709-711.
135 Inv. nr. 9. In geval van veroordeling werden deze voorwerpen meestal verbeurd
verklaard en vervolgens "vernield" (vgl. Van der Kemp, a.w. p. 232). Boze tongen beweer
den destijds weieens, dat die "vernieling" van verbeurd verklaard wild in de pan ten
huize van de griffier geschiedde. Van niet in beslag genomen voorwerpen, waarmee het
strafbare feit begaan was of die daardoor verkregen waren, kon, na verbeurdverklaring,
de uitlevering door de Ktr. worden gelast, zulks met subsidiaire veroordeling in geval
aan die last niet zou worden voldaan tot betaling van het geldsbedrag, waarop de
waarde van zo'n voorwerp was geschat, bij niet-betaling te vervangen door hechtenisstraf
Vgl. artt. 33 en 34 oud W.v.Sr.
136 Inv. nr. 13 (1862-1880).
137 Inv. nr. 12 (1912-1932).
138 Inv. nr. 24; 1907-1932 moet zijn 1912-1933. In inv. nr. 25 bleek zich een verdoold
staatje te bevinden met "weinig voorkomende akten", opgemaakt in de jaren 1918-1922.
Een interne aide-mémoire van de griffier.
139 Inv. nr. 30 (1852-'53).
140 De onder inv. nr. 29 vermelde "strafbladen" behelzen overwegend wegens het "mis
drijf" van stroperij opgelegde straffen.
[155]
