meenten staat en evenmin hoe de beslissing inzake medebewind zal worden genomen.
Zal de wetgever inzake het archiefbeheer medebewind voorschrijven is het wel
waarschijnlijk dat hij dat voor dit ene beperkte terrein zal doen? Zal de wetgever
de decisie aan de provincie laten is dit niet veeleer te verwachten? Evenmin is
duidelijk of de provincies de vrijheid zullen hebben om bepaalde gemeenten wel en
andere gemeenten niet in medebewind te nemen.
Deze onzekerheid maakt het voor de leden der vereniging moeilijk om zich voor
te stellen hoe de toekomst er uit zou kunnen zien en daarmee om te kiezen Wie ge
porteerd is voor provinciale archiefzorg, omdat hij niet genoeg vertrouwen heeft in
de belangstelling en kracht van gemeenten, weet niet of een stem voor "provinciale
zorg maar uitgevoerd door gemeentelijk beheerniet juist helpt bewerken dat het
gemeentelijk beheer verdwijnt. Wie, anderzijds, voelt voor concentratie van zorg en
beheer van gemeentelijke archieven in provinciale hand, weet niet of een stem voor
"provinciale zorg" wel kan bijdragen tot een provinciaal beheer.
Schema I
De zorg32 voor de archieven der Het beheer der archieven der gemeente berust bij
gemeente berust bij
1. de provincie n.s. de provincie, het beheer is al of niet geconcen
treerd, en geschiedt door provinciale ambtena
ren33
de provincie n.s. de gemeente in medebewind, en geschiedt door
gemeentelijke ambtenaren33
de gemeente de gemeente, al of niet in samenwerking met an-
dere gemeenten in bestaande of te vormen groe
pen.
Archieven van waterschappen
De commissie meent, dat voor de archieven der waterschappen een regeling in het
leven moet worden geroepen die dezelfde moet zijn als gekozen zal worden voor de
archieven der gemeenten. In schema I behoeft slechts voor "gemeente" "waterschap-
ingevuld te worden en men heeft de mogelijkheden op een rij. Voor zeer grote water
schappen (die zich over meer dan één provincie n.s. uitstrekken) zijn de mogelijk
heden 1 en 2 van schema I niet toepasbaar. In dat geval zal gekozen moeten worden
tussen mogelijkheid 3 van schema I of archiefzorg door het rijk.
Archieven van provincies
De bespreking moet uitgaan van het op p. 6 in de tweede bijlage van het concept
ontwerp vermelde ten aanzien van de overheveling van taken en bevoegdheden van
32 Zie p. 23 noot 31.
glanÏteksÏ6" 1 2 gen0emde vormen kuntlen naa3t elkaar voorkomen; zie de voor-
[24]
het rijk naar de provincies nieuwe stijl. Hier wordt namelijk ter discussie gesteld
of hetgeen staat in de eerste volzin van het tweede lid van artikel 13 der Archiefwet34
niet als taak naar de provincies nieuwe stijl moet gaan. Dat dit wordt geopperd geeft,
tezamen met de algemene strekking van het concept-ontwerp, aanleiding tot de ver
wachting, dat de wetgever deze richting uit wil gaan. Hiervan uitgaande zou men de
zorg voor de archieven der provincies n.s. aan deze zelf kunnen opdragen.
Het betreft hier overigens een regeling die pas op den duur doorwerkt: formeel be
hoeven de provincies n.s. pas zorg voor overgebrachte archieven te gaan dragen
wanneer er voor het eerst archivalia overgebracht zullen zijn. Ook staat het de pro
vincie vrij om een gemeenschappelijke regeling aan te gaan met andere provincies,
b.v. voor een periode waarin het haar nog niet opportuun voorkomt een eigen ar
chiefbewaarplaats en een eigen archiefdienst in te richten. Het staat haar echter ook
vrij reeds spoedig na haar instelling één dienst en één archiefbewaarplaats in te
richten of met een gemeente een gemeenschappelijke regeling te treffen.
Het is niet duidelijk wat de opstellers van het concept-ontwerp voor opvattingen
hebben aangaande de archieven der voormalige souvereine gewesten en der pro
vincies oude stijl. Deze beide complexen zullen in dit rapport voortaan kortheids
halve, en ongeacht de formele eigendom, tezamen worden aangeduid als archieven
der provincies o.s. Daar zij hetzelfde territoir betreffen, behoren zij naar het oordeel
der commissie door dezelfde hand beheerd te worden. Evenmin is het duidelijk wat
de opstellers van het concept-ontwerp voor gedachten hebben over de rijksarchivalia
in de provincies35 en of zij hebben ingezien, dat voor het beheer der provinciale ar
chieven de invoering der reorganisatie van het binenlands bestuur een belangrijke
ceasuur zal betekenen. Wat betreft de provinciale archiefbescheiden treedt immers
een diepgaande wijziging op, daarom moet men de archiefbescheiden van de pro
vincies o.s. goed onderscheiden van die der provincies n.s. Voor de rijksarchivalia
-- waarmede hier steeds bedoeld worden: de rijksarchivalia in de provincies
treedt in principe geen wijziging op die archivistische consequenties heeft: er kunnen
slechts wijzigingen van ressorten van diensten ingevoerd worden maar geen opvol
ging door een andere rechtspersoon.
Er valt nu veel voor te zeggen, dat er gekozen wordt voor een oplossing, waarbij
de archieven van de provincies o.s. en die van het rijk in de toekomst tesamen be
waard blijven. Want het moet toch ongewenst geacht worden, dat er naast elkaar
twee dure instituten gaan bestaan ter bewaring van resp. de archieven van de pro
vincie o.s. en die van het rijk, welke beide complexen immers voor het overgrote
gedeelte betrekking zouden hebben op hetzelfde historische territoir. Want ook de
rijksarchieven van vóór de bestuurlijke reorganisatie kunnen de nieuwe territoriale
34 De rijksarchiefbewaarplaatsen in de hoofdsteden van de provincies zijn onder meer
bestemd tot bewaring van de archiefbescheiden der provinciale organen, daaronder be
grepen de voormalige provinciale en departementale besturen.
35 D.w.z. de archieven van de rijksorganen in de provincies o.s., van de rijksorganen in
de provincies n.s. en van de rijksorganen in meer dan één provincie n.s. Men kan zich
voorstellen, dat de archieven van de rijksorganen in de provincies n.s. aan de provincies
n.s. in bewaring gegeven worden.
[25]
