stamvader van het geslacht, landbouwer te Roosteren omstreeks het begin der
17de eeuw. Zijn kleinzoon werd advocaat bij het Hof van Gelder in Roermond en
sinds het eind der 17de eeuw kwamen de leden van het geslacht Van den Bergh
te behoren tot de Roermondse regentenstand. Zij telde veel advocaten onder haar
leden, die bovendien vele ambtelijke functies vervulden en de neerslag daarvan
vindt men in het archief. Daarnaast zijn er archivalia van aangehuwde families,
welke voor het grootste deel goederen betreffen. De inventaris is voorzien van
een regestenlijst (beginnend in 1251), een index en genealogische overzichten.
Repelaer
Het archief van de Dordtse familie Repelaer is in gedeelten overgedragen, te be
ginnen in 1904. Pas toen alle bescheiden in Dordrecht berustten viel te denken
aan een verantwoorde inventarisatie van dit omvangrijke en veelzijdige archief. De
eerste 129 nummers van de inventaris betreffen de familie Repelaer zelf, met stuk
ken die lopen van het eind der 16de tot de eerste helft van de 20ste eeuw. Daar
op volgen stukken van aanverwante geslachten tot nr. 269. In de tweede afde
ling worden stukken betreffende goederen, heerlijkheden en polderbesturen be
schreven, alsmede een serie rekeningen van de Arend Maertenshof, van 1687-
1870. Het zijn de voor de regenten bestemde exemplaren. Het archief van deze
liefdadige instelling bevindt zich eveneens op het gemeentearchief en er bestaat
een geschreven inventaris van. Vermoedelijk staat daarin wel vermeld wat de doel
stelling van de Arend Maertenshof was naast de subsidiëring van studenten in de
theologie. Een korte omschrijving daarvan in deze inventaris of verwijzing naar de
andere inventaris had hier toch niet mogen ontbreken.
We zijn hiermee gekomen tot nummer 1084. Hierna volgen nog twee afdelingen,
die wat mij betreft beter tot één afdeling beperkt hadden kunnen blijven. Er zit
ten "diversen" en "varia" in en "stukken waarvan het verband met het archief niet
duidelijk is", en daarmee eindigt dan deze 1142 nummers tellende inventaris. De
inventaris wordt besloten met een concordans van de nummers van vroegere in
ventarissen en met een beKnopte stamboom van het geslacht Repelaer. Een index
ontbreekt.
Van der Capellen
Niet één familiearchief, maar "archieven van de familie", zoals de titel duidelijk
laat zien. Archieven van verschillende takken dus, elk met zijn eigen geschiedenis.
Uit de inleiding blijkt dat veel van de verspreid geraakte stukken op het rijksar
chief Gelderland terecht zijn gekomen, vooral in deze eeuw. Gedeelten bevinden
zich nog elders en dat zal wel zo blijven. Zo zijn de meeste stukken van de tak
"Wohnung" op het kasteel Vornholz in Westfalen, het archief van de patriot J. D.
van der Capellen tot de Pol is op het ARA en het archief van de gouverneur-ge
neraal G. A. C. Ph. van der Capellen berust op de Koninklijke Bibliotheek. Niet
temin bevat de nu in Gelderland bijeengebrachte verzameling archieven een in
drukwekkende hoeveelheid materiaal, beschreven in een inventaris van 1132 num
mers. Naast de archiefbescheiden die betrekking hebben op goederen, zoals de
Dam, de Boedelhof en Rijsselt, trekken de vele brieven de aandacht die ingeko
men zijn bij de patriot R. J. van der Capellen van de Marsch.
Van Spaen, tak Biljoen
De inventaris bevat een schematisch overzicht van de "vererving" van het familie
archief, evenals we dat kunnen vinden in de inventaris van het archief van de
Cannenburg (door R. Wartena, Arnhem 1969). De geschiedenis van het hier be
sproken archief is iets minder ingewikkeld, maar de vele lijnen op dit overzicht
.vijzen toch op een uiteenraken en weer bijelkaar komen van stukken, waardoor
de inventarisator stellig voor problemen is komen te staan. In ieder geval bleek
het nodig te zijn enige concordansen van oude en nieuwe nummeringen in een bij
lage op te nemen.
Nu is het dan echter een fraaie overzichtelijke inventaris geworden van een niet
te groot familiearchief, waarin stukken van goederen ontbreken. Die kunnen we
waarschijnlijk vinden in het archief van het huis Biljoen, eveneens op het rijksar
chief in Gelderland. Een regestenlijst en een index besluiten de inventaris.
Huisarchieven
Huisarchieven behoren wel tot de meest gecompliceerde onder de particuliere ar
chieven. Het hangt vaak van het toeval af of een familie die het huis bezeten heeft
het daar gevormde archief of gedeelten daarvan bij vertrek meeneemt of
niet. In zo'n archief kunnen daarom veel stukken ontbreken die men erin ver
wachten zou en omgekeerd vindt men er bescheiden in die eigenlijk in andere
huis- of familiearchieven thuishoren en die door nieuwe eigenaren van het huis
van elders zijn ingebracht. Er is veel speurzin voor nodig om dit alles te ontwar
ren en wat Gelderland betreft zal pas na inventarisatie van de archieven van alle
Gelderse huizen een duidelijk overzicht zijn verkregen. De publikatie van de twee
hieronder besproken inventarissen levert daartoe een bijdrage.
Hackfort
Het hier beschreven archief loopt van 1349 tot 1800 en het bevat, behalve stuk
ken over vele onroerende goederen en over het huis zelf, voornamelijk bescheiden
betreffende het geslacht Westerholt dat sinds het eind van de 16de eeuw dit huis
bezat. Een onder curatelestelling van een der leden was echter de oorzaak dat in
de achttiende eeuw vrij veel stukken uit het archief terecht gekomen zijn in het
archief van het kasteel Enghuizen dat zich eveneens op het rijksarchief in Gelder
land bevindt.
In het "zakelijk gedeelte" van de inventaris vinden we behalve veel stukken be
treffende het huis Hackfort zelf vooral veel betreffende Vorden, Baer en Lathum
en Scherpenzeel.
Twee appendices geven ingangen op de stukken betreffende de bemoeiingen van
de heren van Hackfort met de marken en op drie leenregisters van Vorden. De
inventaris is voorzien van een index op namen en plaatsen en van een regesten
lijst, waarin echter niet de in nr. 84 een copieboek van stukken betreffende
309
308
