A ppendix 2
KUNAISHO SHORYOBU
Afdeling bibliotheken en mausolea van het departement voor het Keizerlijk Huis.
Het departement voor het Keizerlijk Huis is ondergeschikt aan het bureau van de eerste
minister. Er zijn afdelingen in Tokyo en buitenkantoren in Nara (met stukken uit de
8e en 9e eeuw) en in Kyoto waar materiaal uit de 10e tot de 16e eeuw aanwezig is.
Het bureau in Tokyo is onderverdeeld in zes afdelingen, waarvan de vijfde, de afdeling
bibliotheken en mausolea voor ons van belang is. Deze vijfde afdeling valt uiteen in drie
secties namelijk:
I) bibliotheek
II) sectie voor de samenstelling van kronieken en levensgeschiedenissen van de kei
zers en hun familieleden
III) sectie graven, die in 1946 aan deze afdeling is toegevoegd en die de keizerlijke
graftombes in Kyoto en omgeving en in Tokyo (één) beheert.
Uit de onderverdeling van de bibliotheeksectie blijkt weer hoe weinig onderscheid men
maakt tussen archief en bibliotheek.
1 De moderne archieven, namelijk na 1868, die nog half privé zijn.
2 In de moderne bibliotheek vindt men boeken van na 1868 gebonden in westerse
stijl. Uit deze bibliotheek werden ons "boeken" (naar uiterlijk) getoond, die naar
onze opvattingen archiefstukken zijn, namelijk ingebonden brieven en requesten. In
1948 werd deze bibliotheek ook belast met het verschaffen van literatuur aan rege
ringsorganen. Voor dit deel is hij ondergeschikt aan de Nationale Bibliotheek.
3 De oude bibliotheek bevat archieven vanaf de 8e eeuw. De oorsprong van die biblio
theek ligt in de 8e eeuw, maar door de politieke ontwikkelingen is veel materiaal bij
families terecht gekomen. Na de Meijirestauratie werd zij weer gebracht onder het
Keizerlijk Huis. In 1886 bevatte de bibliotheek het volgende materiaal:
a alle Meiji publicaties
b collecties van aanzienlijke families
c de Momijiyama collectie, bestaande uit 300.000 delen Japanse en Chinese klassie
ken uit de Naikaku Bunko die van zo kostbare^ aard waren, dat zij voor "eeuwi
ge" bewaring aan deze bibliotheek werden overgedragen. Hier komt het probleem
om de hoek, dat archivarissen niet vreemd is, namelijk hoe te bewaren en tege
lijkertijd het publiek dienen met het beschikbaar stellen van boeken, in casu
materiaal.
Het materiaal dat nu nog wordt verworven heeft in hoofdzaak betrekking op de hof
cultuur.
Het depot waar het materiaal ruim staat opgeborgen, gerangschikt op onderwerp en dan
in chronologische volgorde, ruikt sterk naar naphtaline omdat men tegen het ongedierte
dit goedje tussen de papieren heeft geschoven. De preciosa zijn zeer zorgvuldig opge
borgen. Men kan ze niet bereiken zonder speciale sleutel.
Er is een leeszaal, tentoonstellingsruimte, een restauratieatelier en een fotoatelier met
de uitrusting om microfilms te maken.
Appendix 3
HET NATIONALE ARCHIEF VAN JAPAN
3-2 Kitanomaru park, Chiyoda-ku, Tokyo.
Van 1868 tot 1959 maakte ieder departement zijn eigen regels met betrekking tot zijn
archief, dat alleen diende tot gebruik door de overheid en dat niet toegankelijk was voor
282
het publiek. Deze gang van zaken wekte zorg bij de historici, die vreesden dat de amb
tenaren voor de geschiedenis belangrijk materiaal zouden vernietigen. In 1961 werd een
raad gevormd, bestaande uit de hoofden archiefzaken van de verschillende departemen
ten, die de situatie gingen bekijken en die ook in het buitenland hun inlichtingen gin
gen inwinnen.
In 1971 werd het Nationaal Archief geopend als een hulporgaan van het kabinet van
de eerste minister. Dit betekent dat de ambtenaren die op het archief werken gewone
ambtenaren uit de administratie zijn, geen speciaal opgeleide krachten en dat zij onder
worpen zijn aan het normale rouleringssysteem. Na twee jaar verlaat de ambtenaar op
het archief zijn post en een nieuwe niet-ingewerkte persoon neemt zijn plaats in. De
continuiteit in het bedrijf is hier niet mee gediend. Het zou beter zijn als men op den
duur zou kunnen komen tot een archief dat los staat van het ambtelijk circuit en een
eigen dienst vormt.
Het bestand van het archief valt in twee delen uiteen:
I De bibliotheek van het kabinet, in 1884 ingericht als hulpbibliotheek voor de rege
ring, die werken bevat op economisch en staatkundig terrein in Engels en Frans.
De Nederlandse boeken, die daar vroeger aanwezig waren, zijn verbrand. In deze
bibliotheek is ook opgenomen de boekerij van het shogunaat, waarin een zeer grote
collectie van Chinese en Japanse klassieken, maar ook "boeken" die wij als archief
stukken zouden beschouwen. De bibliotheek omvat 520.000 nummers. Hij is nauw
verbonden met de Nationale Bibliotheek van het Parlement.
II De eigenlijke archieven, namelijk de stukken overgedragen door het kabinet, door
de departementen en door the National Personnel Authority.
Niet aan het Nationaal Archief worden overgedragen de stukken van het Parlement,
van de nationale gerechtshoven en die van de plaatselijke besturen; de departemen
ten Buitenlandse Zaken, Financiën en het departement voor Zelfverdediging behou
den eveneens hun eigen stukken.
Het nieuwe gebouw maakt een prettige indruk. Het heeft vier verdiepingen en vier la
gen depot onder de grond.
Op de begane grond is de ingang en de expositieruimte, waar één a twee maal per jaar
tentoonstellingen worden gehouden. Op de tweede bevindt zich de leeszaal, een grote
ruimte met voor iedere bezoeker een eigen bureau, met daarbij een cataloguskamer.
Daarboven zijn de kantoren en de workshops en op de vierde verdieping is een college
zaal met een capaciteit van 100 mensen.
In de depots onder de grond heeft men een 40 km rekken; de temperatuur is constant
22° bij een vochtigheid van 55%.
Het Nationaal Archief geeft een periodiek uit, waarin ambtenaren publiceren over de
archieven, die zij onder handen hebben. Deze artikelen zijn min of meer te vergelijken
met de inleidingen van onze inventarissen. Statistische gegevens en dergelijke zijn te vin
den in het jaarverslag.
A ppendix 4
ARCHIEF VAN HET DEPARTEMENT VAN BUITENLANDSE ZAKEN
(Gaimusho Gaiko Shiryokan 5-3), 1-chome Azabudai, Minato-ku, Tokyo 106.
In een modern gebouw met een goed depot, voorzien van compactus kasten; leeszaal,
tentoonstellingsruimte, en een zaal voor lezingen is dit archief ondergebracht. De catalo
gus werkt als volgt: een indeling in keizerlijke regeringsperiodes Meiji en Taisho (1870-
1926) gevolgd door Showa tot 1945, het jaar waarin de laatste overdracht heeft plaats
gevonden. Daarbinnen een verdeling op onderwerp. Men is bezig een gedetailleerder
toegang te maken.
283
