ven. Bij afwijzing van dit verzoek is mijns inziens een beroep op de burger
lijke rechter mogelijk 4a en 5.
2. Bij gemeenten ligt de zaak minder eenvoudig. We zullen een aantal redenen
tot weigering van inzage achtereenvolgens behandelen.
Stel het volgende geval: een genealoog (verder afgekort G) vraagt een ambte
naar van de afdeling bevolking (verder afgekort AAB) de klapper op het be
volkingsregister van 1870-1890 ter inzage.
a. AAB weigert zonder opgave van reden;
b. AAB weigert, omdat naar zijn mening de,aanvrager onbetrouwbaar is;
c. AAB weigert, omdat naar zijn mening de klapper uit de band ligt, maar
naar de mening van G kan hij nog best gehanteerd worden6.
In deze gevallen kan de beslissing worden herzien door degene, aan wie de
ambtenaar ondergeschikt is, dus de gemeentesecretaris, en in laatste instantie
Burgemeester en Wethouders.
Sinds de invoering van de Wet administratieve rechtspraak overheidsbeschik
kingen (Arob) per 1 juli jl., is er een verdere procedure vastgesteld.
Als B. en W. een negatieve beslissing nemen, kan G binnen 30 dagen een ge
motiveerd bezwaarschrift indienen bij B. en W. Dit college moet G horen, en
vervolgens een met redenen omkleed antwoord geven. Is dat weer negatief,
dan kan G daarna in beroep bij de Raad van State, Afdeling rechtspraak7.
d. AAB weigert, omdat de klapper uit de band ligt, en dat is werkelijk zo. In
dit geval moeten B. en W. zorgen, dat de band gerestaureerd wordt8. Doen
B. en W. dat niet, dan kan G aan Gedeputeerde Staten van de betreffende
provincie, die met toezicht op het archief van de gemeenten zijn belast,
verzoeken om B. en W. tot naleving van de Archiefwet te verplichten, en
dus eisen, dat de band wordt gerestaureerd9. Voldoen B. en W. niet aan de
eis van G.S., dan geven G.S. daarvan kennis aan de minister van Cultuur.
Recreatie en Maatschappelijk Werk. Deze kan het archief van een gemeen
te geheel of gedeeltelijk naar een rijksarchiefbewaarplaats laten overbren
gen, het zgn. strafdepót10. Hiermee zou het archief automatisch openbaar
worden.
Deze procedure is ook een alternatief voor die onder e.
e. AAB weigert de inzage, omdat de klapper niet in de openbare archiefbe
waarplaats van de gemeente berust. B. en W. moeten zorgen, dat de klap
per wordt overgebracht naar de openbare bewaarplaats11. Als B. en W. de
5 Een bezwaarschrift- en beroepsprocedure op grond van de Wet administratieve recht
spraak overheidsbeschikkingen (Arob) is niet mogelijk, omdat een besluit tot overbren
ging geen beschikking is in de zin van deze wet, maar een besluit van algemene strek
king (wet Arob artikel 2).
6 AB artikel 22.
7 Wet Arob artikel 7 en 13 t/m 15. Hierin worden meer termijnen en procedures ge
regeld.
8 AW 1962 artikel 2.
9 AB artikel 59.
19 AW 1962 artikel 28.
274
overbrenging weigeren, dan kan de commissaris der Koningin in de des
betreffende provincie op verzoek van G of wie dan ook de noodzakelijke
voorziening treffen12,
f. Als de gemeenteraad geen openbare archiefbewaarplaats heeft aangewe
zen, en dus artikel 24 van de Archiefwet niet heeft uitgevoerd, kunnen B.
en W. dit als argument aanvoeren, om inzage van de stukken te weigeren.
G zende dan een verzoek aan de raad, om alsnog een openbare bewaar
plaats aan te wijzen. Voldoet de raad niet aan deze wettelijke verplichting,
dan moeten B. en W. deze taak overnemen, en dus zelf de bewaarplaats
aanwijzen. Doen ook B. en W. dit niet, dan kan, net als in geval e, de
commissaris der Koningin de vereiste voorziening treffen13.
Ik heb hier uitsluitend de mogelijkheden gegeven, die de amateur-onderzoeker
theoretisch ten dienste staan. In de praktijk is mij geen enkel geval van een be
roepsprocedure bekend.
Wel heb ik, als provinciaal inspecteur in Drenthe, een enkele keer klachten van
amateur-genealogen over onjuiste legesheffing vernomen, en deze hebben de aan
leiding gegeven tot dit artikel.
A. J. M. den Teuling
Noot betreffende de bescheiden van de burgerlijke stand, onder beheer van de griffiers
van de rechtbanken
Op pagina 12 van het zojuist verschenen jaarverslag van de Rijksarchiefdienst over 1975
is de volgende opmerking te vinden: "In september werden de kisten met dubbelen van
de burgerlijke stand 1893-1952, in 1956 onder verantwoordelijkheid van Defensie naar
Curagao verscheept en opgeslagen, naar Nederland teruggebracht en overgedragen aan
Justitie. De lading bleek aangetast te zijn door termieten, die de registers ten dele ver
nietigd hadden."
Hieruit volgt, dat deze bescheiden op grond van de materiële toestand niet openbaar
zijn (artikel 22 1ste lid van het Archiefbesluit). Een beroep op de rechter om de Minis
ter van Justitie tot overbrenging van de stukken van 1893-1922 te dwingen heeft dus
m.i. geen enkele zin.
SUMMARY
The right of access to the population records.
In this article is treated the right of access to the population records.
The first section gives at first a specification of the categories of records: registra
tion of births, marriages and deaths and its copies and the population register;
secondly the offices and officials, who are the legal directors of these registers.
In the second and the third sections the author deals with the right of acces, which
varies according to the age of the records, its categories and the places, where they
are kept or ought to be kept. The last section gives a summary of the right of
appeal of the public, in case an official unlawfully refuses the consultation of for
mally accesible records.
11 AB artikel 17.
12 Gemeentewet artikel 156. Zie ook noot 5.
13 Gemeentewet artikel 151 en 156.
275
