dateren van voor 1960. Recentere kunnen immers voor de plaatselijke administraties
nog van belang zijn. Er zijn natuurlijk uitzonderingen. Zo werden de archieven van
de opgeheven gemeenten van Wons en Piaam helemaal, dus tot de opheffing om
streeks 1970, in bewaring genomen.
Besluit een kerkeraad om over te gaan tot bewaargeving, dan worden de stukken
door ambtenaren van het Rijksarchief naar Leeuwarden vervoerd.
Vervolgens wordt in tweevoud een overeenkomst van bewaargeving getekend. (Zie
bijlage 1).
Twee klausules uit dat kontrakt wil ik hier even naar voren halen:
1. De bewaargeving geschiedt voor een periode van tenminste 25 jaar.
Deze termijn is gesteld om te voorkomen, dat door ons bewerkte archieven na een
korte tijd weer zullen worden opgevraagd, zodat er eigenlijk voor niets tijd aan ge
spendeerd is.
2. De bewaarnemer zal het in bewaring gegevene ordenen en inventariseren.
Het behoeft geen betoog, dat het laatste punt moeilijkheden kan opleveren, vooral
wanneer de toeloop van archieven groter wordt. Wij hebben tot op heden het inven
tarisatietempo redelijk gelijke tred kunnen doen houden met dat, waarin de archie
ven binnenkomen. Dit leidt onvermijdelijk tot de konsekwentie, dat wij geen strikt
verantwoorde inventarissen vervaardigen, maar overzichtelijke magazijnlijsten,
waarmee men zijn weg in de meestal niet te grote archieven wel kan vinden.
Alleen van het archief van Heerenveen heb ik een uitvoerige inventaris gemaakt,
vooral ook om eens na te gaan, welke stukken men in het archief van een grotere
gemeente zoal kan aantreffen. Het schema, dat ik voor de inventaris opstelde, voeg
ik als bijlage 2 bij dit artikel.
Niet onvermeld mag tenslotte blijven, dat wij het samenstellen van magazijnlijsten
kunnen overlaten aan een goeddeels zelfstandig werkende gewetensbezwaarde mili
taire dienst.
Fasering
Op het moment dat ik dit artikel schrijf, dus ruim een jaar nadat het eerste Gerefor
meerde archief in Leeuwarden arriveerde, zijn reeds 20 archieven in bewaring ge
nomen, met als voornaamste die van Heerenveen (een heel rijk diakoniearchief),
Heeg (gedurende lange tijd de friese zendingskerk), Makkum (waar problemen
speelden die de Gereformeerden landelijk in beroering brachten zoals het geschil
rond dr. Geelkerken in 1926), en Reitsum (de eerste dolerende gemeente in Neder
land, waar alle lidmaten met uitzondering van één gezin zich aan het gezag van
de Hervormde kerk onttrokken).
De grote stroom van archieven, die onze stoutste verwachtingen verre heeft over
troffen, heeft ertoe geleid, dat wij verdere plannen hebben moeten faseren.
In mei van dit jaar deden wij een hernieuwd rondschrijven toekomen aan die ge
meenten, wier geschiedenis een aanvang neemt tussen 1834 en 1850.
De eerste reakties hierop zijn inmiddels binnengekomen, de meeste positief! Zodra
deze lijst, die in totaal 24 gemeenten omvat is afgewerkt, komt een volgende periode
van ongeveer 10 jaren aan de orde.
266
Archieven van overige Gereformeerde instellingen
Toen de akwisitie van de kerkarchieven op gang was gekomen, werden voorzichtige
plannen gemaakt om ook andere Gereformeerde organen inzake bewaargeving te
benaderen. Wij meenden echter wel, dat eerst de meeste plaatselijke kerken overstag
zouden moeten zijn gegaan, alvorens wij hieraan in de praktijk aandacht zouden
kunnen geven.
Het was dan ook een aangename verrassing, toen bleek, dat ook 'hogere' organen
positief stonden tegenover bewaargeving. Al voor het eerste kerkarchief op onze
aanwinstenlijst kon worden bijgeschreven had het Provinciaal Deputaatschap voor
Diakonale Arbeid enige portefeuilles modern archief in bewaring gegeven. Voortsis
het verheugend, dat soms predikanten of kerkeraadsleden zich willen inspannen om
tot een verdere uitbouw van de akwisitie te kunnen komen. Zo werd, door tussen
komst van de predikant te Reitsum, het archief van de klassis Hallum in bewaring
genomen. De kontakten met de overige klasses zijn uitstekend, hetgeen heeft gere
sulteerd in het overgaan tot bewaargeving door de belangrijke klassis van Sneek,
terwijl met die van Bolsward een dezer dagen een gesprek zal worden gevoerd.
Omstreeks september werd voorlopig het grootste resultaat behaald dat wij ons
konden denken: het archief van de Partikuliere Synode Friesland-Zuid werd voor
25 jaar opgenomen in de Rijksarchiefbewaarplaats te Leeuwarden. Inmiddels is er
met de Partikuliere Synode Friesland-Noord al informeel kontakt geweest.
Leeuwarden, oktober 1976
S. de Haan.
Bijlage 1.
OVEREENKOMST VAN 1NBEWARINGGEVING
De eerste ondergetekenden, praeses en skriba van
de kerkeraad der Gereformeerde kerk te
verklaren in bewaring te hebben gegeven, en de tweede ondergetekende,
Rijksarchivaris in de provincie Friesland
verklaart in bewaring genomen te hebben het aan de
Gereformeerde kerk van
in eigendom toebehorende archief van de
kerkeraad van
diakonie van
kommissie van beheer van
voor zover de daartoe behorende stukken ouder zijn dan het jaar
ter plaatsing in
de Rijksarchiefbewaarplaats te Leeuwarden
en wel op de volgende voorwaarden:
1de bewaring geschiedt gratis voor een termijn van tenminste 25 jaren, ingaande
267
