Het prachtige cultuurpaleis "OKTYABRSKY" te Kiev, vóór de revolutie een kostschool
voor jonge meisjes van de Ukraïnse adel. In een soortelijk instituut te Sint Petersburg,
het Smolny-instituut, vestigde Lenin na het succes van de bolsjewistische revolutie de
zetel van zijn regering vóór de verplaatsing van deze regering naar Moskou.
in de Tweede Wereldoorlog en vervolgens een bezoek gebracht aan de twee voor
naamste historische monumenten van Kiev, de lle-eeuwse St. Sophiakathedraal en
het tot de tiende eeuw teruggaande klooster, Kiewo-Petscherskaja Lawra. Na deze
excursie reisden we per bus naar een restaurant buiten Kiev. Daar bood de generale
archief-directie bij de raad van ministers van de Ukraine het congres een Ukraïns
diner aan: verfijnde spijzen, uitstekende bediening, toespraken waarin de vreedzame
coëxistentie na de ontwapeningsconferentie in Helsinki werd geprezen, Ukraïnse
zang en muziek (gelijkend op Hongaarse en Roemeense muziek).
De tweede dag werd besloten met een bezoek aan het Ukraïnse archief en museum
van Kunst en Literatuur. Helaas werd ons van het archief zelf niets getoond, maar
werd alle aandacht gericht op een gereedstaand koud buffet en de onvermijdelijke
toespraken (die ten gevolge van de vertaling steeds drie maal zo lang duren). Verder
kregen we enkele films over Kiev en de Ukraine en een filmpje van het Moskouse
archief congres in 1972 te zien.
Voor de ongeveer 15 dames van deelnemers waren de beide ochtenden museum-
bezoeken georganiseerd. Zij kregen daarbij te zien het als museum ingerichte huisje
van de schrijver Kernejtchuk, een dependance van genoemd Ukraïnse archief
museum. Ook van andere Russische schrijvers is het woonhuis als museum inge
richt: van de manuscripten en boeken worden daar fascimiles tentoongesteld (de
originelen berusten dan in de archiefdepots).
De grote excursie op de voorlaastste dag bracht ons naar het Chevtchenko-museum
[22]
in Kanev. Taras Chevtchenko (1814-1861) was een Ukraïns dichter en schilder, die
in zijn land als held vereerd wordt. Zijn houten huisje in Kiev is een museum, zijn
literaire nalatenschap berust in het archiefmuseum, terwijl het museum in Kanev
(waar de man is begraven) uitsluitend schilderijen en fascimiles van de in Kiev be
waarde originelen bevat. De meeste schilderijen zijn trouwens vrij recente uit
beeldingen van episodes uit het leven van Chevtchenko, geschilderd in de his-
toriserend-episch-romantische stijl die de Russische 20e-eeuwse schilderkunst ken
merkt.
Om in Kanev te komen was een tocht per hydrofoor (Hoovercraft) van drie uur over
de Djnepr nodig. Daar de vleugelboot alleen een minuscuul tussendek had, was men
gedwongen binnen te blijven, alle stoelen in rijen van vier, net zoals in een vliegtuig.
Toch was er nog wel wat gelegenheid tot onderling contact (buiten viel niet veel te be
leven). De Djnepr is een hele brede rivier tussen zandoevers, die in Kiev tot in de stad
reiken, waar zij voor de bewoners een zeer plezierige mogelijkheid tot zwemmen, zon
nebaden, zeilen speedbootraces bieden. In de wijde omgeving van de stad liggen langs
de rivier kleine zomeroptrekjes van burgers,die voor de verbinding van motorbootjes
gebruik maken. Bij aankomst in Kanev werden we verwelkomd door twee in Ukraïns
kostuum gestoken meisjes, die voorzitter Biljan een speciaal rond brood het in dit
land traditionele teken van gastvrijheid aanboden. Daarna begaf het gezelschap
zich naar het grafmonument van Chevtchenko, waar, onder het gezang van een daar
opgesteld volkskoor, een krans namens de Table Ronde werd gelegd. Nadat we
vervolgens het museum hadden bezocht, konden we in de open lucht aan tafel gaan,
wederom voor een Ukraïns maal (o.m. een stoofpot van aardappelen en vlees en
"vareniki", dat zijn zoetige pannekoekjes met een vulling van kwark, overgoten met
dunne zure room), rijkelijk besproeid met wodka en rode wijn. Dat bleef niet zonder
invloed, noch op de humoristische tafelspeeches van Favier en Ede, noch op de vro
lijkheid op de bootreis terug naar Kiev. Vanuit de nederlands-italiaanse hoek klon
ken liederen die leidden tot community-singing. Le Congrès chante. Zo'n excursiedag
biedt een goede gelegenheid eens wat langer dan in de bus van en naar de confe
rentiezaal van gedachten te wisselen met collegae. Sommigen komen naar een
Table Ronde met een heel lijstje met onderwerpen die met deze en gene collega be
sproken moeten worden. Vooral in de Westerse landen bestaat een groot aantal ge
lijksoortige archiefproblemen (audiovisuele documenten, kwaliteit van de registra
tuur, invloed van de computer, opleiding, bouw van archiefdepots, gevolgen van
bestuurlijke reorganisatie enz.).
Het is niet alleen interessant, maar ook nuttig om te vernemen hoe buitenlandse
collegae deze problemen aanpakken en oplossen. Wij beiden zijn uit Kiev met
nuttige informatie, vooral in de wandelgangen opgedaan, teruggekeerd.
Een woord van dank aan de algemene rijksarchivaris en aan de minister van C.R.M.,
die deze reis mogelijk maakten, is op zijn plaats evenals een woord van dank aan
collega Mitjukov, directeur-generaal van de staatsarchieven in de Ukraine, voor de
uitstekende organisatie en grote gastvrijheid.
L. P. L. Pirenne en F. C. J. Ketelaar.
[23]
