Boekbespreking
verwerking behoeft de band alleen in de beschrijving van de archieven gehandhaafd
te blijven. Goede zorg en goed beheer kunnen in gebundelde vorm effektiever en
daarom goedkoper worden verkregen. Een gewestelijk/regionaal archiefbeleid met
uitsluiting van andere mogelijkheden kan dit bewerkstelligen. De gelaagdheid in de
organisatie van het archiefwezen met de daaraan verbonden problemen kan weg
vallen. Een directe relatie tussen 's lands financiën en archiefzorg kan dan ook
gelegd worden. In de bemanning van de archiefdiensten valt te voorzien volgens
een normering per aantal inwoners gecorrigeerd naar het aantal strekkende km
archief. De nu over vele archiefinstanties verdeelde technische en administratieve
vaardigheden kunnen bij bundeling efficiënter tot grote prestaties komen.
In het huidige archiefsysteem wordt op verscheiden niveaus toezicht gehouden op
de zorg voor en het beheer van archieven. De lagere overheden hebben hierin hun
taak, de provinciale besturen hebben een duidelijke opdracht en het rijk heeft gelijk
soortige verplichtingen. Het toezicht op het 'archiefmanagement' wordt steeds meer
een afzonderlijk geheel. Bestuurlijke planning, technische ontwikkelingen en ju-
ridisch-bestuurlijke problemen vormen een geheel, dat meer met beleidsvoorberei
ding dan met archivistiek te maken heeft. Koppeling van alle inspectieonderdelen
tot een beperkt aantal grote gebieden, brengt vereenvoudiging in de organisatie,
duidelijkheid in de aard der werkzaamheden en aanmerkelijke besparingen op de
totale uitgaven.
Gaarne uw reakties.
J. D. Winsemius.
SUMMARY
Archive-management and reformation of the governmental institutions
This year the concept-legislation for the reformation of the governmental institu
tions in the Netherlands was publicized by the Dutch government; at the same time
the Dutch archivars concluded a report on the situation of local and provincial
archives. Following the conclusions and proposals of both papers here is proposed
to discuss the reorganisation of all archival institutions in the Netherlands. Analysis
of governmental and legal purposes of archive-management in new forms lead by the
purpose of the care for these archives: realisation of a modern registration of re
cords, care for the records under the local/provincial or state-institutions, cleaning,
transport and recording/inventarisation of archives for their definite settlement,
care of the transported archival funds, supervision on the formentioned points.
Local or other governmental total-care for archives is not needed then. The number
of governmental institutions burdened with archives may be reduced by a great
deal. A simple, pleasant and therefore cheaper management of archives may be
possible.
392
Enige opmerkingen over de indeling van een familiearchief n.a.v.:
Mr. O. Schutte, Het archief van de familie Teding van Berkhout, (1974)
(Offset). (12) en 258 blz. Verkrijgbaar bij de secretaris van de stichting
Teding van Berkhout, Jhr. Mr. J. P. E. Teding van Berkhout, Oud Over 1,
Loenen aan de Vecht.
Een familiearchief is een combinatie van persoonlijke archieven, afkomstig van
dezelfde familie of van verwante families'A
Deze definitie uit het jaar 1961 markeert het (voorlopige?) eindstadium van een ont
wikkeling in de visie van archivarissen op deze categorie van archieven. Geen 'ver
zameling meer, zoals in de Handleiding, ook (nog) geen 'archief', maar een 'combi
natie van archieven'. De definitie kan echter ook dienen als uitgangspunt voor het
formuleren van richtlijnen voor het ordenen en beschrijven van familiearchieven.
Daar bestaan nog geen richtlijnen voor. Wel is er een door de praktijk gesanction-
neerd schema van indeling, met behulp waarvan ook wel een goed uitziend resultaat
kan worden verkregen. Ik doel hier op de indeling Algemeen-Persoonlijk-Zakelijk,
veelal gevolgd door Varia. De inventarisator van familie- en huisarchieven komt
soms voor zeer ingewikkelde problemen te staan en vaak moet er dan keuze gemaakt
worden tussen twee mogelijkheden die geen van beide geheel bevredigen. De ver
leiding is dan groot om te grijpen naar een geijkt schema van indeling. Ik wil er
echter op wijzen dat een indeling volgens dit schema eigenlijk in strijd is met de
hierboven aangehaalde definitie: de persoonlijke archieven worden dan immers iet
wat geplunderd ten behoeve van het zakelijk gedeelte. Soms gebeurt dit op grond
van goede argumenten, maar soms alleen uit sleur.
Het totaal is meer dan de som der delen, en men kan op grond daarvan stellen dat
een familiearchief meer is dan enkel een combinatie van persoonlijke archieven. Mis
schien moet de definitie dan ook in die richting herzien worden; voorlopig zou ik er
echter voor willen pleiten de archieven waaruit een familiearchief bestaat zoveel
mogelijk in tact te laten en niet te snel te grijpen naar een schema, hoezeer ook
geheiligd door het gebruik.
Ik kwam tot deze gedachten bij het doornemen van de recente inventaris van het
'archief' van de familie Teding van Berkhout door Mr. O. Schutte. Ik zet 'archief'
hier tussen aanhalingstekens, want uit de inleiding blijkt dat het niet gaat om één
archief, maar om archieven van verschillende takken van deze familie. Sommige
1 Stelling nr. 55 in J. L. van der Gouw e.a., Nederlandse Archiefterminologie (Zwolle
1962). Het voorwoord van dit werk is van 1961.
393
