Zorg voor archieven en bestuurshervormingen
Naar aanleiding van het rapport van de commissie Archieven Lagere Overheden van
de Vereniging van Archivarissen in Nederland werd het aspekt van de gevolgen van
bestuurshervormingen op de struktuur van de archiefzorg onder ieders aandacht
gebracht. Tn het hiernavolgende wil ik pogen een alternatieve opzet voor het archief
wezen te schetsen. De bedoeling is daarop een waardige en vruchtbare gedachten-
wisseling te verkrijgen.
Uitgangspunten
Wanneer reorganisatie van een bestel wordt aangevangen, terwijl een hervorming
van het bestuur waarvan het bestel deel uit maakt, reeds bestekklaar is, lijkt het
onjuist binnen de nieuwe mogelijkheden slechts te zoeken naar handhaving van de
oude regels en gebruiken. Mede als gevolg van de ontwikkelingen op het terrein
van de informatica, waarmede het archiefwerk duidelijke raakvlakken heeft, is het
noodzakelijk vooruit te denken op de opdoemende mogelijkheden en opdrachten
voor het archiefvak. Onvermijdelijk is anders het organisatorisch en materieel ach
terblijven van de archiefdiensten bij de bestuurlijke ontwikkelingen in Nederland.
Het huidige archiefsysteem (schets I)
Een groot ontzag voor de bestaande bestuursstrukturen en het daaruit gegroeide
archiefsysteem bepaalt de toestand in het heden. Duidelijk mag ook worden gesteld,
dat dit een goede zaak is. Het 'respect des fonds' heeft een redelijk duidelijke vorm
van de archiefzorg verschaft (respekt voor de fondsen), waardoor bij tijdige toegan
kelijkheidsverschaffing een goede situatie kan ontstaan. Ordening en indeling van
de archieffondsen onderling geschiedt volgens de verhouding tussen de bestuurs
organisaties, waarvan zij afkomstig zijn. Ook in de archief wetgeving is de geleding
verwerkt (rijk-provincies-gemeenten/waterschappen en hun geledingen).
Binnen deze opzet bestaan een aantal duidelijke knelpunten, die ook tot uiting komen
in het rapport van de commissie ALO en in de verslagen van de Archiefraad. Achter
standen in de verwerking van de bescheiden, financiële factoren van onderscheiden
aard bij het tot standbrengen van aan de eisen voldoende ruimten en bemanning
voor de archiefzorg komen veelvuldig voor. De verzorging van archiefbescheiden
in Nederland kent daarom veel uiteenlopende benaderingen. Daarnaast biedt hand
having van regels over de plaats van bewaring van bescheiden uit een tijd, dat een
[388
I. Schematische opzet huidige situatie
Rijk
Q.
Provilncies
O)
<o
Q.
O)
cd
•o
O)
CD
CD
CD
O)
CD
CD
CD
JO
-Q
JD
Gemeenten,
waterschappen
e.d.
registrering, archivering,,
schoning, overbrenging
archiefbeheer, toezicht
beperkt archiefbeheer, toezicht
registre
schon
ring, archivering,
ing, overbrenging
registrering, archivering, schoning, overbrenging
archiefbeheer, toezicht op beheer
niet-overgebrachte bescheiden
389
