Droge naald
10 x vergroot
beelding wordt verdiept in het metaal aangebracht, waarna de plaat geïnkt wordt.
Na het inkten wordt het oppervlak zorgvuldig schoongemaakt, zodat alleen de groe
ven inkt blijven bevatten. Onder zware druk wordt nu vochtig papier waarachter
een plaat vilt ligt, op de plaat geperst, zodat het papier in de groeven dringt en de
achtergebleven inkt opneemt. De persing vormt ook een afdruk van de plaat in
relief in het papier.
Er zijn vele mameren om een afbeelding verdiept in het koper aan te brengen en
met de gebruikte manier wordt de techniek aangeduid. Het komt echter vaak voor
dat een kunstenaar voor verschillende gedeelten van zijn afbeelding verschillende
technieken kiest. De meest voorkomende techniek is wel de gravure. De afbeelding
wordt met een 'burijn' rechtstreeks in de koperplaat gegraveerd. Door de vorm van
de burijn wordt het koper uitgestoken, zodat een strakke lijn ontstaat die meestal
in een scherpe punt uitloopt.
Een heel andere lijn geeft de 'droge naald' techniek. Hierbij wordt de afbeelding
Zwarte kunst 10 x vergroot
in het koper gekrast. Het verplaatste materiaal wordt niet uitgestoken maar blijft
als een braam langs de groef staan. De inkt die hierin achterblijft zorgt voor een
lijn met onregelmatige randen.
Bij 'zwarte kunst' werkt men ook met bramen. Met een wiegijzer wordt de hele
plaat ermee overdekt, zodat deze, als we er een afdruk van zouden maken, één
zwart vlak zou afgeven. Met een schraap- en polijststaal worden vervolgens de
plaatsen bewerkt die lichter van toon moeten worden. De volkomen glad gepolijste
delen zullen bij het afdrukken geen inkt bevatten en op de afdruk volkomen wit
blijven. In de achttiende eeuw werd deze techniek veel gebruikt voor het maken
van portretten.
Een ander stuk gereedschap waarmee de koperplaat rechtstreeks werd bewerkt was
de puntslag, Frans 'poin?on' en hiervan weer de Nederlandse verbastering 'ponsoen'.
Het is een staaf met een bolronde metalen kop waarop scherpe punten staan. Met
[271]
[270]
