Binnenkort verschijnt een uitvoeriger werk van Magelhaes (ps. van Jan Cop-
pens) over de geschiedenis van de fotografie in Nederland.
Papier
34. D. Hunter, Papermaking; the history and technique of an ancient craft. Lon
don, 1947.2
Klassiek werk over het onderwerp.
35. J. Poortenaar, Dard Hunter en C. Pels, De papierwereld, Naarden, z.j. (1939).
Goede inleiding met veel voorbeelden. In openbare bibliotheken vaak aan
wezig.
36. Derek Stewart, Paper, 1969 (Modem Industries Series).
37. F. E. Dean, Paper, 1966 (Mechanical Age Library).
Twee moderne pocketuitgaven, wellicht nog verkrijgbaar.
38. E. Heawood, Watermarks, mainly of the 17th and 18th centuries, Hilversum,
1950, moderne reprint.
Standaardwerk met vele duizenden voorbeelden.
39. C. F. Briquet, Les filigranes, 4 dln., 1907, moderne reprint.
Behandelt de watermerken tot 1600; volledigheidshalve hier opgenomen, maar
voor de atlasbeheerder zelden nodig.
40. W. A. Churchill, Watermarks in paper in Holland, France, England, etc. in
the XVII and XVIII centuries and their interconnection, Amsterdam, 1935.
Geeft ruime bloemlezing, geordend naar type. Hiermee is het in de regel mo
gelijk een watermerk ruwweg te dateren en te localiseren.
Materiële verzorging
41. F. W. Dolloff, How to care for works of art on paper, Boston, 1971.
Zeer nuttige pocketuitgave, waarschijnlijk nog verkrijgbaar.
42. H. J. Plenderleith, The conservation of Antiquities and Works of Art, Oxford
19722.
43. Spiegel van behoudenis, Utrecht, 1973. Catalogus van de gelijknamige ten
toonstelling in het Rijksarchief te Utrecht.
H. L. de Groot schreef hiervoor een uitvoerig artikel over 'Practijk en tech
niek van het conserveren en restaureren' van archiefstukken, waaronder ook
atlasbestanddelen.
Kunstenaars
44. U. Thieme und F. Becker, Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von
der Antike bis zur Gegenwart, 37 dln., 19071950.
45. A. von Wurzbach, Niederlandisches Künstler-Lexikon, 3dln., Wien 1906
1911.
46. P. A. Scheen, Lexicon Nederlandse beeldende kunstenaars 17501950, 2 dln.,
Den Haag, 1969—1970.
[298]
47. F. G. Waller, Biografisch woordenboek van Noord-Nederlandsche graveurs,
Den Haag, 1938, moderne reprint.
48. F. W. H. Hollstein, Dutch Flemish etchings, engravings and woodcuts ca.
14501700, I-. (dln. I-XV, XVIII en XIX reeds verschenen), Amsterdam,
1949—.
49. R. van Eynden en A. van der Willigen, Geschiedenis der Vaderlandsche
schilderkunst, 3 dln., Haarlem, 18161820, aanhangsel 1840.
Van groot belang voor 18de- en vroeg 19de-eeuwse kunstenaars.
50. J. Immerzeel Jr., De levens en werken der Hollandsche en Vlaamsche kunst
schilders, beeldhouwers, graveurs en bouwmeesters van het begin der vijftien
de eeuw tot heden, 3 dln. in 1 bd., Amsterdam, 18421843, moderne reprint.
51. Chr. Kramm, De levens en werken der Hollandsche en Vlaamsche kunstschil
ders, beeldhouwers, graveurs en bouwmeesters van den vroegsten tot op onzen
tijd, 5 dln. in 3 bdn., 18571864, moderne reprint.
Beschrijving en catalogisering
52. P. Ratsma, Beschrijving en catalogisering van de topografisch-historische atlas,
in: Nederlands Archievenblad (te verschijnen in 1975).
53. F. Lugt, Les marques de collection, Amsterdam, 1920 (dl. 1), La Haye, 1956
(dl. 2). Reprint in voorbereiding.
54. F. Lugt, Répertoire des catalogues de vente etc., La Haye, 1938 (dl. 1), 1953
(dl. 2), 1964 (dl. 3).
Auteursrecht
55. F. C. J. Ketelaar, Auteursrecht en archieven, in: Nederlands Archievenblad
77 (1973), pp. 263—291.
Ook de atlasbeheerder kan dit op de praktijk afgestemde artikel tot richtlijn
dienen.
[299]
